Rechtsstaat op flanellen benen
Op 5 september veroordeelde het Europees Hof van de Rechten van de Mens (EHRM) België voor een overtreding van artikel 6 van het Europees mensenrechtenverdrag: het recht op een eerlijk proces. Dat is niet voor de eerste of de tweede, maar voor de 386ste keer.
Het Hof in Straatsburg laakt in haar arrest dan ook de aanslepende “structurele tekortkomingen” van het Belgische justitiële apparaat. Die ondermijnen “het vertrouwen in de rechtspraak” en “bedreigen de rechtsstaat”, klinkt het streng. Alle “justitiële actoren” worden daarom opgeroepen om het nodige te doen, liever nog vandaag dan morgen.
Diezelfde dag spreekt minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open Vld) het land toe. Niet om het te hebben over de staat van de rechtsstaat, wel om korzelige beelden van zichzelf, toeterzat op zijn oprit om 4 uur ’s ochtends, van een voice-over te voorzien. Dat hij “een selfie neemt, zoals dat heet”. En dat hij vervolgens een “bepaalde beweging maakt” waarvan de ware toedracht hem inmiddels is ontsnapt. “Een soort gitaarbeweging” lijkt de minister het meest aannemelijk.
Nu pipigate weer is bezonken tot het drab van wetenswaardigheden waar het ooit uit wist te ontsnappen, kunnen we het misschien toch nog even hebben over de Belgische rechtsstaat. Ook die loopt volgens nationale en internationale waarnemers steeds meer op flanellen benen.
Het justitiële apparaat kreunt onder een gebrek aan middelen en mankracht, maar verontrustender is volgens het EHRM dat “de Belgische overheid systematisch en op grote schaal […] rechterlijke beslissingen naast zich neerlegt”. En waar de overheid zich niet langer gebonden weet aan de wet, dreigen willekeur en machtsmisbruik voor burgers.
Apache maakt een balans op van het tanende respect voor grond- en mensenrechten in België. Van een asielcrisis die al zo lang aansleept dat het woord ‘crisis’ de houdbaarheidsdatum ver heeft overschreden, over de ‘grondslapers’ en psychiatrisch patiënten in onze gevangenissen, tot het geknibbel aan burgerlijke rechten en vrijheden door onder meer GAS-boetes en slimme camera’s.