Als niet-historicus De Witte bewees in De moord op Lumumba voor het eerst de betrokkenheid van de Belgische autoriteiten bij de fysieke uitschakeling van de eerste verkozen premier van het onafhankelijke Congo. Zijn boek sloeg in als een bom, werd vertaald in minstens zes talen en was de directe aanleiding voor de oprichting van een parlementaire onderzoekscommissie, die uiteindelijk zijn bevindingen grotendeels moest bevestigen.
Clandestiene methoden
Crisis in Kongo was de aanloop naar 'De moord op Lumumba'. Het boek concentreerde zich op de geostrategische implicaties van de dekolonisatie van Belgisch Congo. Zich baserend op honderden nooit eerder gepubliceerde documenten, vooral van de Verenigde Naties, vertelde De Witte het "onthutsende" verhaal van de westerse coalitie, die tijdens het eerste jaar van Congo's onafhankelijkheid de regering-Lumumba omverwierp. Die operatie werd geleid door VN-secretaris-generaal Dag Hammarskjoeld, eerste minister Gaston Eyskens, koning Boudewijn en de Amerikaanse president Eisenhower.
Het boek was de neerslag van jarenlang onderzoek en studiewerk, onder meer in de VN-archieven in New York, die de auteur kon raadplegen omdat het publicatieverbod van dertig jaar verstreken was. De Witte financierde zijn onderzoek zelf, met de afscheidspremie van zijn vorige werkgever.
Ludo De Witte: 'Aan de aard van de reactie van het bestel leer je meer over de aard van dat establishment'
Volgens De Witte was de Congo-crisis een uniek moment in de Belgische geschiedenis omdat het hele establishment van oordeel was dat het in zijn fundamentele belangen geraakt werd. "Aan de aard van de reactie van het bestel leer je meer over de aard van dat establishment", stelt hij. Op dergelijke crisismomenten worden alle mooie principes van de rechtstaat en de parlementaire democratie blijkbaar moeiteloos opzij geschoven en grijpt de Belgische regering naar illegale en clandestiene methoden, tot en met het inschakelen van huurmoordenaars.
Ideologie van de overwinnaar
"Het is geen toeval dat de meest baanbrekende werken over de zwarte bladzijden van de Belgische geschiedenis vaak geschreven worden door niet-academische onderzoekers", zei De Witte in een interview met De Morgen op 4 februari 2002. "In 1975 schreef kolonel Vandewalle in zijn memoires dat bepaalde figuren in Belgische regeringskringen Lumumba wilden vermoorden. De afgelopen 25 jaar heeft geen enkele historicus die hypothese onderzocht. Dat is tekenend voor de mentaliteit van de academische wereld. Men probeert vooral niet te bijten in de hand die onderzoeksopdrachten, kredieten, uitreisvisa en zo meer geeft. Met uitzondering van enkele witte raven zie ik één grote conformering aan een vorm van geschiedschrijving die neerkomt op het uitschrijven van de ideologie van de overwinnaar."
Crisis in Kongo, Uitgeverij Van Halewyck, 1996, 496 pagina's, ISBN: 905617052X. U kunt het boek in pdf downloaden (2,2 MB) of online bekijken.
