Een democratie is het georganiseerde conflict. Het is een al bij al aardige manier om botsende meningen samen te brengen en daaruit een tijdelijke waarheid te scheppen. Grofweg heeft degene met de meeste stemmen achter zijn naam het meeste gelijk, maar gelukkig zijn er heel wat drempels en hefbomen om die regel te relativeren. Wie wat gedaan wil krijgen, moet alleszins meer dan de helft van de stemmen vertegenwoordigen. Hoewel de retoriek daaromtrent niet van de poes is, past ook de Belgische democratie deze definitie als gegoten.
Botte bijl
Toch keerden de initiatiefnemers van de betoging zich daartegen. Niet dat ze schreeuwden om een sterke leider of een anarchistisch reveil, maar zij weigerden nog langer deel te nemen aan het gebeuren. “Toen wij via internet ruchtbaarheid begonnen te geven aan de op handen zijnde betoging was een vraag die vanuit sommige media altijd terugkwam: ‘Zijn jullie nu Vlaams- of Belgischgezind?’ of ‘Tot welke politieke kleur behoren jullie?’ We werden steeds opnieuw gedwongen om ons in een logica in te schrijven die we net willen aanklagen", schreven zij in De Morgen. Als een politieke kleur te veel gevraagd is, schrijf je jezelf uit.
Wie zondag betoogde in Brussel, liet vooral de dramahoer in zich aan het woord
Ik vind het moeilijk om formuleringen te vinden om hierover te schrijven. Het heeft iets verbijsterends om generatiegenoten te zien die – af en toe zelfs in mijn naam - met de botte bijl inhakken op iets dat mij zo lief is. Onbegrijpelijk ook, omdat het over jongens en meisjes gaat die niet onintelligent zijn. Die beter zouden moeten weten. De gedachte dat zij deze mening zijn toegedaan – "naar ons aanvoelen zijn immers alle politici verantwoordelijk voor de impasse" -, zet de poort ook wijd open voor een walm die nog veel erger stinkt. Als dit is waar de zoon van Stefaan De Clerck voor staat, wil ik de zoon van Bart Debie niet meer horen. Laat ik het houden bij enkele onschuldige verklaringen. Vanzelfsprekend volkomen apolitiek.
Technocratisch bestuur
Wie zondag betoogde in Brussel, liet vooral de dramahoer in zich aan het woord. Luc Huyse sympathiseerde met de actie (“Het kan een publieke uiting zijn van opgekropte frustratie. In een democratie moet die een uitweg vinden, anders wordt het een veenbrand met ongewenste gevolgen,” in het NRC Handelsblad), maar haalde er ook de angel uit. Hij wierp op dat deze regeringsonderhandelingen niet kunnen vergeleken worden met vorige edities. Er wordt voor alles een staatshervorming onderhandeld, en zulke besprekingen konden in het verleden algauw een jaar duren. Het is enkel vervelend dat daar deze keer ook de vorming van een nieuwe regering aan werd gekoppeld. Aanstellers die hun geschiedenis niet kennen dus.
De weigering om kleur te bekennen, kan ook te maken hebben met een oprecht geloof in een technocratisch bestuur dat niet op ideologieën vaart. “Wat wij willen is een regering die de toekomst van alle Belgen veilig stelt en die werk maakt van een nieuwe samenleving waarin de tegenstellingen die ons reeds vier jaar gijzelen overstegen worden", stond ook in De Morgen. De retoriek die rond deze betoging hing, puilde uit van zulke nietszeggende leuzen en frasen. De jongens lijken werkelijk te geloven in een politiek die geen keuzes hoeft te maken, maar op basis van meetbare gegevens het goede voor alle mensen kan uittekenen. Anthony Giddens verklaarde de derde weg na de verkiezingen in Engeland vorig jaar weliswaar dood, maar zij lijken nog altijd iets soortgelijks te willen aanhangen. Het zou me niet verbazen als het dezelfde typen zijn die met een naïeve hartstocht het Europese project bezingen.
Communist
Het zou natuurlijk ook kunnen dat de initiatiefnemers geen politieke analyse wilden of durfden maken. Als ze stelling hadden ingenomen, waren ze de mensen tegen wie ze dat deden kwijt. Die zouden zelfs geen Facebookpagina meer leuk willen vinden. De kleine zelfstandige in ieder van ons weet dat je dus beter niet te hoog van de toren blaast als je zoveel mogelijk mensen bij elkaar wil krijgen. Eigenlijk redeneren ze nog wel binnen het democratische kader, maar dat laten ze uit opportunistische overwegingen even schieten. Achter de betekenisloze slogans als “Shame” en “Act now” liepen misschien politieke dieren die enkel de sfeer niet wilden verpesten. Een strategie als een ander, maar dan moet je er niet van schrikken als politici als Joëlle Milquet (cdH) je manifestatie proberen te recupereren.
En dan dat durven. “Wij keren ons daarbij af van een politiek klimaat waarin het algemeen belang wordt ondergeschikt aan het belang van één gemeenschap, waarin één droom moet wijken voor iedere realiteitszin of waarbij politici niet kunnen loskomen van hun eigen achterban.” Die zin is fout opgesteld, maar het is moeilijk om ze niet te lezen met N-VA in het achterhoofd. De betoging nam België als referentiepunt, wat voor Vlaamse nationalisten al een statement op zich is. Wie N-VA of hun droom echter expliciet viseert, wordt publiekelijk door de mangel gehaald. Jean-Paul Rondas deed zaterdag in De Morgen een poging in elke verdediger van het Belgische model een communist te zien, en Marc Reynebeau lijstte vorige week in De Standaard de stront op die iedereen die de partij bekritiseert over zich heen krijgt. Het politieke klimaat nodigt vandaag niet uit tot politieke uitspraken. Iets waar ik me dan weer tegen keer.
Het zijn allemaal mogelijke verklaringen voor wat Marc Hooghe in De Morgen ‘een wereldprimeur voor de moderne democratie’ noemde. Hij vergeleek de betoging met de Witte mars in 1996. Hoewel die rouwstoet ook een uiterst vage eisenbundel omspande, kon men zich daar nog iets bij voorstellen. Een beter functionerend justitieapparaat klinkt behappelijk. Een beter functionerende regering klinkt, zonder daar zelf enige voorstellen of ideeën aan te willen verbinden, daarentegen bijzonder naargeestig. Ik krijg er nog altijd koude rillingen van.
