’t Zijn maar peilingen

Tom Cochez
In 2007 vormden Yves Leterme en Bart De Wever een kartel tussen Cd&v en N-VA nadat peilingen N-VA onder de kiesdrempel scoorden (Foto Danny Gys - Reporters)
Zowel Yves Leterme als Bart De Wever lieten zich al neerbuigend uit over (Foto Danny Gys - Reporters)
In 2007 vormden Yves Leterme en Bart De Wever een kartel tussen Cd&v en N-VA nadat peilingen N-VA onder de kiesdrempel scoorden (Foto Danny Gys - Reporters)
In 2007 vormden Yves Leterme en Bart De Wever een kartel tussen Cd&v en N-VA nadat peilingen voor N-VA een score onder de kiesdrempel voorspelden (Foto Danny Gys - Reporters)

Tussen La Libre Belgique en Le Soir woedt momenteel een strijd op leven en dood om het hoederecht over ’s lands meest prestigieuze peiling. Boeiend daarbij is vooral de vraag waarom beide kranten tot het uiterste gaan en bereid zijn diep in de geldbuidel te tasten om de peiling binnen te halen. Het antwoord van VRT-journalist Ivan De Vadder, daarin bijgetreden door hoofdredacteur van De Standaard Bart Sturtewagen, is ontluisterend.

Het gaat om één van de weinige momenten waarop media zelf een nieuwsmoment kunnen creëren, met een echte wisselwerking met de politieke realiteit als gevolg. Met een peiling zetten de VRT en De Standaard zich echt op de kaart. In die zin gaat het ook om een marketinginstrument.

Journalisten zijn getraind om politici straffe quotes te ontlokken, maar zelf moet Ivan De Vadder nauwelijks onderdoen. In drie zinnen poneert hij evenveel opmerkelijke stellingen

  • Peilingen zijn een van de weinige instrumenten om een nieuwsmoment te creëren
  • Peilingen beogen een echte wisselwerking met de politieke realiteit
  • Peilingen zijn een marketinginstrument

Nieuwsmoment

Net zoals nieuws- en duidingsprogramma’s op radio- en televisie pakken kranten en weekbladen graag uit met nieuws dat zodanig dwingend is dat het door collega’s van concurrerende media wel moet overgenomen worden. Op dat moment is er sprake van ‘een nieuwsmoment’. Een nieuwsmoment dat niet gedicteerd wordt door een of ander extern agenda maar de vrucht is van eigen werk.

In het geval van een peiling moet dat ‘eigen werk’ enigszins gerelativeerd worden. Veel meer dan de aangeleverde grafiekjes in de krant mikken en een paar reacties van politici verzamelen, komt er doorgaans niet bij kijken.

Dat peilingen vandaag een van de weinige instrumenten zijn om zo’n nieuwsmoment af te dwingen, is tekenend voor ons medialandschap. Gelukkig zijn er nog (zeldzame) tegenvoorbeelden – de reportage van Panorama over het Hasseltse politiekorps of de ‘Danneels-tapes’ in De Standaard – maar dat kranten en nieuwszenders hun meest tot de verbeelding sprekende (politiek) nieuws moeten aankopen bij enquêtebureaus zegt veel over hun tanend vermogen om zelf ‘nieuws te maken’.

De uitspraak van Didier Hamman, sinds kort hoofdredacteur van Le Soir bevestigt alleen maar die stelling.

Ik zoek spectaculaire acties om de krant op de kaart te zetten. Met deze driemaandelijkse peiling kunnen wij onze ambitie als politieke referentiekrant alle kracht bijzetten. Op vlak van cultuur en economie, onze andere speerpunten, trachten we met opmerkelijke enquêtes eveneens het verschil te maken.

Wisselwerking

Doorgaans wordt het bij hoog en bij laag ontkend, maar Ivan De Vadder zegt het zoals het is: politieke journalisten streven naar wat hij noemt ‘een wisselwerking met de politieke realiteit’.

Met peilingen lukt dat ook effectief, zo bewijst het verleden. In februari 2004 zorgde een peiling die N-VA virtueel onder de kiesdrempel plaatste ervoor dat het kartel Cd&v/N-VA werd geboren. Die beslissing had ontegensprekelijk een grote impact op het Belgisch politiek bestel.

Dat zoiets gebeurt op basis van gegevens en met een methodologie die door academici met de grond gelijk wordt gemaakt, hoeft volgens Ivan De Vadder geen probleem te zijn.

Natuurlijk komt er altijd kritiek uit de academische wereld. So be it. We brengen de resultaten ook niet voor hen maar voor de politiek geïnteresseerde kijker.

Ook Bart Sturtewagen ziet geen deontologische problemen. De verantwoordelijkheid voor eventuele politieke gevolgen van peilingen wordt doorgeschoven naar de politiek.

Politici nemen hiervoor de verantwoordelijkheid. Dikwijls zien zij in een peiling de bevestiging van wat ze eigenlijk aanvoelen, ze bundelen een gevoel dat al bestaat.

Marketinginstrument

Peilingen zijn in de eerste plaats bedoeld om de initiatiefnemend krant of zender op de kaart te zetten. De auteur van het artikel vermeldt het vrij droog: 'De Standaard en de VRT investeren niet in Waals onderzoek: te duur en het brengt kijkers noch lezers op.’

Anders gezegd: als er al een politieke relevantie zou zijn, dan wordt ze op zijn minst ondergeschikt gemaakt aan marketingdoeleinden. Vallen er geen extra Vlaamse lezers of kijkers te strikken met peilingen in Brussel en Wallonië? Dan peilen De Standaard en de VRT er gewoon niet naar.

‘Het zijn maar peilingen’. Zo begint het standaardantwoord van politici op de vraag om commentaar op de voorspelde resultaten. Hoewel ze een beetje hol klinkt is die nuancering zeker niet onterecht: drie zinnen van Ivan De Vadder volstaan om duidelijk te maken dat peilingen wellicht meer zeggen over de manier waarop politieke journalistiek in ons land wordt bedreven dan over de echte kiesintenties.

Dit artikel kwam tot stand met steun van de Vlaamse overheid.
LEES OOK
Tom Cochez / 28-05-2021

De ontspoorde buitenbaan van Vlaams Belang

Het systematisch aanzetten tot haat, en de schizofrene omgang van Vlaams Belang met haar meest extreme vleugel leiden onvermijdelijk tot excessen.
694
Tom Cochez / 05-05-2021

Het cynisme van De Wever en de warmte van Let's Go Urban

De manier waarop het Antwerpse stadsbestuur, gedreven door politiek lijfbehoud, de medewerkers en jongeren van Let’s Go Urban dumpt, getuigt van een zelden gezien cynisme.
47688301_2313735098660198_5563608022858596352_n
Karl van den Broeck / 29-03-2021

De ongehoorde staking

De argumenten van de vakbonden voor de algemene staking vinden nauwelijks nog weerklank in de media. Nochtans zijn ze behoorlijk solide.
202103_loonkrant_widget