Waarom wordt een journalist een politiek woordvoerder?

Pierre Jassogne
Marc Lits
Marc Lits
Marc Lits
Marc Lits

Marc Lits is professor in de communicatiewetenschappen en directeur van het mediaobservatorium van de UCL in Louvain-La-Neuve. Hij schreef ook een boek over politieke communicatie en lobbying.

Waarom kiezen journalisten steeds vaker voor een job als woordvoerder?

"In de meeste gevallen gaat het niet om jonge journalisten. De reporters die de journalistiek verlaten, hebben vijf à tien jaar ervaring op een redactie. Zij hebben een statuut, ze hebben zich in hun job genesteld en kennen een professionele stabiliteit. Maar ze hebben ook het gevoel dat ze 'alles al gezien hebben' wat de journalistiek te bieden heeft. Ze willen over het muurtje heen kijken."

"De job van een journalist is overigens zeer zwaar inzake beschikbaarheid en flexibiliteit. Financieel is het het niet echt een hoogvlieger. In België, waar de crisis in de media keihard toeslaat, zijn de salarissen niet hoog. Al die factoren zorgen er mede voor dat er een groot personeelsverloop is. Binnen de sector, maar ook buiten de sector. Sommigen zien immers hun kans schoon om hun expertise en adressenboekje ten gelde te maken door de stap te zetten naar bedrijven, partijen of kabinetten waar de werklast draagbaarder is en de lonen interessanter."

U merkt terecht het woordvoerderschap voor bedrijven op. Zien er verschillen tussen werken als woordvoerder voor een bedrijf en voor een politieke partij?

"Jazeker. Bij een bedrijf is de situatie duidelijk. Je werkt voor die firma en je vertolkt hun standpunten. Iedereen is daarvan op de hoogte en er is geen link met het politieke debat. Maar optreden als woordvoerder voor een politieke partij of een kabinet is toch meer beladen. Je krijgt onmiddellijk een politieke kleur opgekleefd. Bovendien weet een kabinetsmedewerker dat hij bij de ontbinding van het kabinet opnieuw op zoek moet naar een job. Een journalist die even woordvoerder werd, kan dan snel terug op de redactie staan. Dat is wat er gebeurd is met Hakima Darhmousch. Zij was een tijdlang woordvoerder van Louis Michel, maar presenteert vandaag het nieuws op RTL. Daar kan men toch vragen bij stellen."

Bestaat dan het risico dat een journalist een militant wordt?

Marc Lits: 'Hakima Darhmousch was een tijdlang woordvoerder van Louis Michel, maar presenteert nu het RTL-nieuws. Daar kan je toch vragen bij stellen.'

"Bij een keuze voor het woordvoerderschap is de lijn niet duidelijk te trekken. De situatie is anders als een journalist op de lijsten gaat staan. Dan is er geen discussie mogelijk. Maar bij een job als woordvoerder is alles meer flou. Neem als voorbeeld Frédéric Cauderlier, oud-journalist bij RTL en tegenwoordig communicatiemanager bij MR. Hij heeft geen partijkaart, maar heeft wel sympathiën voor de partij. Je kan toch moeilijk de communicatie van een partij beheren en geen voeling hebben voor hun standpunten of hun ministers."

"Als deze journalisten naar een redactie terugkeren, kan men hen ervan verdenken dat ze in hun denken een partijkaart hebben. Dat geeft de publieke opinie het beeld dat de redacties gepolitiseerd zijn. Het zorgt ook voor een wantrouwen vanwege het publiek jegens de traditionele media en jegens elk dominant discours dat zowel door de media als door de politiek gesteund wordt."

Wat zijn in Wallonië de redactieregels als een journalist na een passage bij een politieke partij terug naar de redactie keert?

"Bij de Franstalige openbare omroep RTBF hebben journalisten recht op 'politiek verlof'. Als ze nadien naar de redactie terugkeren, worden ze wel enkele maanden op de achtergrond gehouden. Bij RTL is het strikter. Een journalist moet ontslag nemen. Maar we merken wel dat sommige journalisten na hun politiek avontuur opnieuw in de redactie worden opgenomen vanwege hun expertise en hun netwerk."

Is een passage langs een kabinet een troef voor een journalist?

"Het grootste voordeel is dat de journalist de andere kant heeft gezien. Hij maakt mee hoe politici met journalisten omgaan en hoe de relaties ontstaan. Als kabinetsmedewerker sta je helemaal in het off the record-systeem. De journalist ziet dus alles wat niet in de media terechtkomen en weet ook wat niet aan de journalisten wordt gezegd."

"Een tweede voordeel is dat de journalist zijn contacten kan uitbreiden. Hij krijgt nu ook makkelijk toegang tot personen die niet op de voorgrond staan, zoals parlementsleden, kabinetsmedewerkers en iedereen die in de tweede lijn staat, maar enorm weegt op het beslissingsproces."

LEES OOK
Pierre Jassogne / 02-11-2012

Frédéric Cauderlier: 'Politiek is niet nauwkeurig georchestreerd'

Frédéric Cauderlier is de communicatiedirecteur van de Franstalige liberale partij MR. Voordien werkte hij voor RTL. Hij maakt zich zorgen over de kwaliteitserosie binnen de…
Frédéric Cauderlier (Photo: auteur non connu, mai 2012)
Pierre Jassogne / 31-10-2012

Michel Henrion: 'Als woordvoerder heb ik al mijn naïviteit verloren'

Michel Henrion getuigt bij Pierre Jassogne over zijn jaren als woordvoerder voor PS-kopstuk Guy Spitaels. Henrion is intussen uitgegroeid tot een invloedrijk communicatie-expert…
Michel Henrion
Pierre Jassogne / 30-10-2012

Alain Gerlache: 'Veel improvisatie en toeval in Wetstraat'

Alain Gerlache maakte de oversteek van de RTBF-nieuwsredactie naar het kabinet van de eerste minister in de Wetstraat 16. Hij werkte voor eerste minister Guy Verhofstadt. Toen hij…
Alain Gerlache (Foto: H. Hanse)