Loopt de Vlaamse grondstroom naar de zee?

Peter Casteels
Peter Casteels - Column - Uitgelicht
Peter Casteels

Laat me het gelijk met metaforen proberen: de meeste debatten hebben iets van een zee. Meestal heel kalm en vreedzaam, soms stormachtig. De aandacht voor onderwerpen komt in golven. En soms is het eb, op andere tijden is het vloed. De jobkorting wordt ingevoerd, de jobkorting wordt afgeschaft. Tien jaar geleden waren arbeiders in Duitsland te duur. Nu zijn ze te goedkoop. Het communautaire debat (zeker in Vlaanderen) heeft meer iets van een waterstroom. Noem het de Vlaamse grondstroom. Alle veranderingen gaan in dezelfde richting: meer autonomie voor de deelstaten. De enige tegenvoorbeelden zijn het idee van Gwendolyn Rutten om het confederalisme terug uit het programma van Open Vld te schrappen en het regelmatig terugkerende voorstel voor een federale kieskring.

Willen is kunnen

Communautaire debatten hebben een eigen dynamiek. Het heeft ook met het kiessysteem te maken dat ieder opsluit in zijn eigen reservoir, maar Vlaamse partijen zullen steeds blijven ijveren voor meer autonomie voor de eigen regio. Er is niemand die beweerde dat de zesde staatshervorming de laatste zou zijn: een vergelijking tussen de programma’s van de Vlaamse partijen en het uiteindelijke compromis biedt perspectief voor een volgende ronde. Zeker nu het debat over confederalisme veel aandacht krijgt, zou men verwachten dat partijen als CD&V, Open Vld en ook sp.a hun eisen om ter hardst op tafel zouden smakken.

Dat is ten slotte wat er de afgelopen jaren is gebeurd. Eerst het kartel CD&V/N-VA en later N-VA sleurden alle andere partijen mee in een communautair opbod. Zij zetten het thema op de agenda, en anderen probeerden mee te profiteren door even forse taal te spreken. In 2004 verdedigen sp.a en Vld een ‘onverwijlde’ splitsing van Brussel-Halle-Vilvoorde, terwijl ze wisten dat zoiets in de federale regering onmogelijk was. Die strategie heeft gefaald. De concurrent werd niet overbodig maar enkel sterker. Nu proberen de traditionele partijen uit die waterstroom te klauteren. Voor ze kopje onder gaan.

Daarvoor is een technocratisch argument bedacht: eerst moet de zesde staatshervorming zijn uitgevoerd. Pas daarna kan worden nagedacht over een volgende bevoegdheidsoverdracht. Klopt dat? Wie zal het zeggen. In de politiek is willen meestal kunnen. Of toch die indruk geven. Maar CD&V, Open Vld en sp.a hebben er geen zin in. Er vallen voor hen weinig punten te halen met een nieuwe tweetalige veldslag. Dat neemt niet weg dat de pompende dynamiek van opeenvolgende staatshervormingen ook voor N-VA een onhoudbaar ritme kan worden.

Vlaamse radicalen

Naarmate het droombeeld van N-VA steeds meer verwezenlijkt raakt, wordt het zuivere nationalisme van die partij duidelijker

De Vlaamse nationalisten willen in 2014 een zevende staatshervorming. Als zij hun zin krijgen, komt het tempo – drie jaar na de vorige hervorming - waarop België uit elkaar valt wel erg hoog te liggen. En als – áls - N-VA even groot blijft, wil ze in 2019 weer iets om naar uit te kijken. N-VA was succesvol omdat niemand veel aandacht besteedde aan hun separatistische agenda. Maar wie er zo hard ingaat, schuift die vanzelf naar voren. Marc Reynebeau noemde het confederalisme van N-VA ‘kiezersbedrog met voorbedachte rade’ en Bart Eeckhout ging – dat doet hij, toegegeven, steeds vaker – helemaal loos. Zij willen duidelijkheid van N-VA. Enkele jaren geleden was dat geen probleem. Toen vertelde Siegfried Bracke dat hij dacht de onafhankelijkheid van Vlaanderen niet meer mee te maken. Geen mens die daaraan twijfelde.

Naarmate het droombeeld van N-VA steeds meer verwezenlijkt raakt, wordt het zuivere nationalisme van die partij duidelijker. Van een zesde staatshervorming was iedereen overtuigd. Van een zevende (nog) niet. De zonderlinge reactie van Ben Weyts op de splitsing van Brussel-Halle-Vilvoorde (‘creëert meer problemen dan het oplost’) is daarvan een goed voorbeeld. Dat radicalisme maakt de partij onaantrekkelijk. Voorlopig lost ze dat op door de nadruk te leggen op sociaaleconomische thema’s. Volgens Bart De Wever valt dat debat zelfs samen met het communautaire: rechts tegen links. Misschien wil N-VA het tijdens de campagne ook liever daarover hebben en loopt de Vlaamse grondstroom uiteindelijk naar de zee.

LEES OOK
Anton Jäger / 18-03-2021

Burgerparlementarisme

De Nederlandse verkiezingen bewijzen het een zoveelste keer: de linkse partijdemocratie in Europa lijkt ten dode opgeschreven. Een geloot burgerparlement biedt niet meteen een…
Senate_of_Belgium_hemicycle
Anton Jäger / 10-03-2021

De millennial als militant: klassenstrijd in de Amerikaanse middenklasse

Is er in de VS vandaag nog een revolutionaire rol weggelegd voor hoogopgeleide professionals, of zijn de vrije beroepen en gesalarieerde kenniswerkers intrinsiek onbetrouwbaar?
Ontwerp zonder titel-16
Thomas Falk / 01-03-2021

De mutatie van het fascisme (Deel II)

Het fascisme leeft voort in soms onherkenbare erfgenamen. Media spelen een rol in de verspreiding van hun extreme ideeën, die via internet sowieso al de lands- en partijgrenzen…
FLEMISH NATIONAL SINGING FEAST