De uitspraak van Vandermeersch is al een kleine week oud, maar werd verrassend genoeg nergens opgepikt in de reguliere media. Misschien ligt het aan het uur. Hij deed ze vrijdagnacht om 1 uur in een VPRO-uitzending op de Nederlandse Radio 1.
Zijn krant werd in 2009 gekocht door de investeringsmaatschappij Egeria. Die bezit 91 procent van de aandelen. De rest is in handen van media-ondernemer Derk Sauer. Twee weken geleden liet Egeria weten dat het onderzoekt of er kopers zijn die NRC Handelsblad, nrc.next en NRC.nl willen overnemen.
Volgens president-commissaris A.G. Beelaerts van Blokland zoekt Egeria “een koper die de huidige strategie van de hoofdredactie en de directie van NRC onderschrijft en verder wil helpen uitbouwen”.
Dat is ook de bekommernis van Vandermeersch, zo bleek uit het nachtelijke telefonische interview op Radio1:
Wij willen een koper die kwaliteitsjournalistiek verdedigt en onderschrijft. Het zou heel mooi zijn als we dat via een lezersfonds en eventueel een aantal bevriende families zouden kunnen doen. Zo zouden we een eigenaar krijgen die minder inzet op het rendement en vooral op het gedachtegoed van het NRC.
De Standaard
Vandermeersch verwijst in het interview ook naar De Standaard, de krant waarvan hij 11 jaar hoofdredacteur was. Die ging in 1976 failliet en werd overgenomen door een groep rond André Leysen. De redactie verwierf toen ook een aandelenpakket, dat is nu opgelopen tot "11 tot 15 procent", zegt Vandermeersch. "Daardoor zit de redactie in de raad van commissarissen (raad van bestuur, nvdr). Haar stem klinkt op het hoogste niveau. De ervaring die ik opdeed bij De Standaard kan inspirerend werken bij NRC," gaat hij verder.
Vandermeersch zegt nog dat de stichting Lux et Libertas, die waakt over de redactionele lijn van NRC Handelsblad, onderzoekt of het mogelijk is om via een lezerscoöperatie of een andere structuur geld in te zamelen om de krant over te kopen van Egeria. Hij noemt het "vanzelfsprekend" dat de hoofdredacteur zo'n campagne zou trekken. "Dit strookt met mijn allerbelangrijkste zorg: het gedachtegoed van NRC voorzetten in de 21ste eeuw."
Vandermeersch sluit met zijn oproep aan bij het pleidooi dat mediaspecialist Piet Bakker enkele weken terug lanceerde. En in 2009 al droomde de Nederlandse journalist Joris Luyendijk van een lezerscoöperatie voor het NRC. 200.000 abonnees zouden opgeroepen worden om een verhandelbare obligatielening te onderschrijven, zo stelde hij voor.
Zo ver kwam het toen niet. In 2009 betaalden Egeria en Sauer 70 miljoen euro voor het NRC Handelsblad. De krant zelf schat de waarde nu op "50 tot 100 miljoen euro".
Blauwdruk
Maar niet enkel in Nederland maakt de gedachte van een 'lezerscoöperatie' school. Ook in het kader van de financieringsdiscussie van de BBC werd de piste van een lezers/kijkerscoöperatie gelanceerd. In eigen land probeerde De Morgen in 1986 al '1.000 x 100.000' Belgische frank in te zamelen om de failliete krant te redden. Dat bedrag werd niet gehaald, maar de krant kon wel een doorstart maken. In 1989 werd ze opgekocht door de NV Hoste.
Op de website EUScreenr kunt u een reportage kijken over de aanloop naar de De Morgen-actie. De actie kan gezien worden als een soort crowdfunding avant la lettre.
Even voor eigen winkel: ook Apache.be roept lezers en iedereen met een hart voor onafhankelijke (onderzoeks)journalistiek voorbij de waan van de dag, op om aandeelhouder te worden van onze coöperatieve vennootschap. Apache.be werkte vorig jaar een blauwdruk uit voor de oprichting en het runnen van een mediacoöperatie. Die blauwdruk gaat breder dan Apache.be en werd gevalideerd door het Europees Sociaal Fonds. Het draagt daarom het officieel ESF valideringslabel.
