De nieuwe Federale regering van Charles Michel zet stevig in op digitalisering en daar horen “uiteraard” ook databanken bij. Meer databanken, sterker uitgebouwde databanken en meer data uit verschillende databanken die met elkaar gekoppeld worden.
Schuldenaars
Van de Centrale voor Kredieten aan Particulieren (CKP) wil de nieuwe regering één grote databank maken die zowat alle wanbetalers omvat. Alle overeenkomsten in verband met consumentenkrediet of hypothecair krediet worden in de CKP geregistreerd. Een kredietverlener moet, voor het afsluiten van een dergelijke overeenkomst, eerst deze databank raadplegen om te zien of op de betrokkene geen te zware schuldenlast rust. Dat lijkt billijk, maar daaraan wil men nu ook alle Belgen met een telecom- energie-, belasting- of huurschuld toevoegen.
Als jouw schulden bij je energieleverancier oplopen, plaatst de energiedistributeur een budgetmeter. Het aantal budgetmeters voor elektriciteit en gas zit sedert de financiële crisis in stijgende lijn. Volgens de VREG waren er op 1 januari 2008 34,160 budgetmeters voor elektriciteit op 1 januari 2014 waren dat er al 42.850. Van 1,3 procent naar 1,6 procent van het totaal aantal toegangspunten. Voor gas is de stijging nog prominenter. De Budgetmeter voor gas is pas ingevoerd in 2009. Op 1 januari 2010 waren en nog maar 4.488, begin 2014 zijn dat er al 27.532. Van 0,3 procent naar 1,6 procent van het aantal toegangspunten.
Dat deze gezinnen ook nog eens het stigma van de notering op de zwarte lijst van de CKP moeten krijgen, heeft geen enkel nut. Met de budgetmeter betaal je immers vooraf voor je gebruik en betaal je tegelijkertijd de schuld die je had gemaakt af. Pas als die schuld volledig afbetaald is kan je terug bij een commerciële verdeler terecht. Wie dacht dat zo'n budgetmeter een cadeau is van vadertje staat heeft het mis. Het is wel een aanvaardbare preventiemaatregel die er voor zorgt dat gezinnen, die het tijdelijk moeilijk hebben, niet nog verder in de problemen geraken.
Dieper in de put
Ook wat betreft huurachterstand en belastingschulden zijn er voor eigenaars en de staat voldoende rechtsmiddelen voorhanden om die op te halen. Zelfs voor een door vergetelheid achterstallige provincietaks van 38 euro kan je al een deurwaarder over de vloer krijgen.
Het stigma van de notering op de zwarte lijst van de CKP heeft geen enkel nut. Met de budgetmeter betaal je immers vooraf voor je gebruik
En deurwaarders hebben ook al hun eigen uitgebreide databank, het Centraal Bestand der Beslagberichten waarin alle schulden opgenomen worden van zodra een gerechtsdeurwaarder hiervoor een bevel tot betalen betekent of beslag legt. Daar werd de schuld in principe al door een rechter vastgelegd. Deze databank bevat gelukkig ook heel wat bepalingen ter bescherming van de privacy.
Het gevolg van de registratie op de zwarte lijst van het CKP voor energie- en huurachterstand is in elk geval dat je bij tijdelijke financiële problemen nog verder de put ingeduwd wordt. Op de huurmarkt zal men je het nakijken geven. Kosten maken om je te herscholen, kleine investeringen in materiaal, een computer of een internetaansluiting bijvoorbeeld, om je opnieuw te lanceren op de arbeidsmarkt zal je uit je eigen lege zakken moeten betalen.
Privacy en Sociale Fraude
Bart Tommelein is in de regering Michel I benoemd als staatssecretaris voor Sociale Fraude, Privacy en Noordzee. Of hij ook deze keer, net als in 2011 de privacycommissie de opdracht zal geven dit voorstel voor een superdatabank te onderzoeken, valt te betwijfelen. Drie jaar terug kwam hij op voor de privacy van de Iphone- en Ipad gebruikers wiens 'whereabouts' werden bijgehouden zonder hun medeweten.
Een paar jaar geleden toen de Beroepsvereniging voor Kredieten (BVK) het voorstel voor een centrale schuldencentrale lanceerde, wees de Liga voor Mensenrechten er al op dat deze overbodig was, omdat de kans op fouten te groot was en aanleiding zou geven tot onterechte uitsluitingen. Het is een kritiek die volgens de Liga voor Mensenrechten ook vandaag nog altijd geldt.
Volgens de Liga zijn er al een aantal sectorgebonden “zwarte lijsten” die voor problemen zorgen.
Volgens de Liga zijn er al een aantal sectorgebonden “zwarte lijsten” die voor problemen zorgen. De massale registratie wordt door niemand gecontroleerd, dus fouten zijn legio. Eens op de lijst geraak je er niet af, want een systeem om de lijsten up to date te houden, ontbreekt. Bij betwistingen over foute leveringen, ondermaatse dienstverlening tot en met frauduleuze praktijken kan men registratie op zo'n lijst als chantage gebruiken om toch betaling af de dwingen. Met zo'n lijst achter de hand wordt de aanbieder klager en rechter tegelijkertijd.
Handel in armoede
Amerikaanse toestanden waar databrokers een winstgevend handeltje opzetten met de reputatie van burgers kunnen we hier best missen. Obscure firma's leggen er lijsten aan van alles en nog wat: van slachtoffers van seksueel geweld, van mensen met seksueel overdraagbare aandoeningen, van mensen die de ziekte van Alzheimer hebben of dement zijn. Lijsten van depressieve mensen en natuurlijk ook van impulsieve consumenten. Burgers zijn zich niet bewust van het bestaan vaan dergelijke lijsten, tot ze ermee geconfronteerd worden.
Catherine Taylor kan er van meespreken. Ongewild kwam ze terecht in de wereld van 'Breaking Bad'. Enkele jaren terug werd haar een job geweigerd bij het plaatselijke Rode Kruis. Haar afwijzingsbrief kwam met een kopie van haar dossier bij het bedrijf 'ChoicePoint'. Het beschreef gedetailleerd een strafrechtelijke vervolging voor handel en fabricatie van methamfetamine. Het klopte langs geen kanten, ze had alleen het ongeluk dezelfde geboortedatum te hebben als de vrouw die daar wel daadwerkelijk voor was vervolgd. Toch bleef het verhaal haar achtervolgen en duurde het jaren voor haar reputatie werd gezuiverd.
Ondanks de strenge Europese privacy richtlijnen is BNP Paribas Fortis vandaag bezig met het voorbereiden van de commercialisering van klantengegevens. Vraag is of ze veel tegenwind van de huidige regering moet verwachten.
Morgen deel 2: Eigen schuld, dikke bult
