Deze schrijver, uw dienaar, is nu al een paar keer naar deze vergaderingen geweest en het blijft me verbazen dat er zoveel mensen op afkomen. De kans is immers groot dat een dokter de vergadering opent met een powerpoint-presentatie over fijn stof en de gezondheid van de stedeling en dat dit je van de kaart brengt. Vorige week kregen we dokter Van Duppen te horen die verslag uitbracht over verkeersintensiteit rond en in Antwerpen en in de grafieken dook weer de schande van de Plantin en Moretuslei op, als bijzonder vervuilend vanwege al te intens autogebruik en dus veel stilstaande draaiende motoren. In die buurt woon ik, samen met duizenden andere mensen in Borgerhout en de Antwerpse wijk Zurenborg.
Heilig vuur
Het doet geen deugd te weten dat je een huis hebt in een van de meest vervuilde regio’s van Europa, krek naast een van de meest vervuilde wegen van die regio. Waarom kom ik dan nog? Is het masochisme? Ben ik daar omgeven door mensen die kicken op slecht nieuws? Integendeel. Mensen komen de temperatuur even meten. Ze willen weten of Wim van Hees van Ademloos, Manu Claeys van stRraten-Generaal en Peter Vermeulen van Ringland nog over het heilig vuur beschikken. Ze willen weten hoe het staat met het verzet. Ze willen bijvoorbeeld horen hoe het zit met de crowdfunding van het onderzoek naar de overkapping van de ring. Prima, zo blijkt, en het is daarbij straf hoe burgers zelf geld stoppen in haalbaarheidsstudies van wat ze meer dan een jaar geleden waarschijnlijk zelf als onhaalbaar zouden hebben beschouwd.
Het doet geen deugd te weten dat je een huis hebt in een van de meest vervuilde regio’s van Europa, krek naast een van de meest vervuilde wegen van die regio. Waarom kom ik dan nog?
Manu Claeys, strijder van het eerste uur, informeert over de intelligente antwoorden die buitenlandse steden verzinnen op krek dezelfde problemen die we hier hebben rond mobiliteit en volksgezondheid. Deze keer had Manu het over Berlijn. Ook daar viel het op dat burgercomités en actiegroepen een zeer bepalende rol hebben gespeeld. Jurist Philip Vande Casteele kwam vertellen hoe de overheid steeds hardnekkiger probeert om de geëngageerde burger juridisch af te remmen. Het blijkt een fascinerend schaakspel tussen overheid en burger, of een gevecht tussen David en Goliath, maar dan vertraagd en soms verkleind, waarbij wat eerder nog een proceduredetail leek, later van levensbelang blijkt.
Elckerlijc
Wie investeert zijn tijd in een dergelijke avond, en komt de volgende vergadering terug? Wat voor een publiek komt af op een programma waar de vervuiling je grafiek na grafiek duidelijk wordt gemaakt en het professionele verzet en de hoop op een betere toekomst terecht wordt voorgesteld als een lang lopende procedureslag? De ecologische beroepsactivisten zijn hier duidelijk aanwezig, maar ze zijn zeker niet in de meerderheid. Gepensioneerden die hun voeling met de samenleving niet willen verliezen? Die zijn er ook. Bezorgde ouders? Die ook. Aan de ingang van zaal Horta zag ik niettemin slechts één bakfiets geparkeerd, dus de hippe tweeverdiener met kroost en een ecologisch bewustzijn roerde hier niet de grote trom.
Koppige burgers zijn het, die de democratie van binnenuit willen veranderen
Nee, dit zijn in de eerste plaats gewone mensen die simpelweg geëngageerd zijn en menen dat de overheid zich ernstig vergist in het Oosterweeldossier en daarbij liever hun vertrouwen geven aan actiegroepen met realistische alternatieven. Dit zijn vastberaden democraten die wel eens lachen met de hypocrisie van sommige beleidsvoerders, maar zich verder niet laten vangen door antipolitiek. Dit zijn mensen die ervan overtuigd zijn dat je de wereld kan veranderen, maar dat het tijd, moeite en de kracht van dromen vergt. Koppige burgers zijn het, die de democratie van binnenuit willen veranderen, met de wapens die beschikbaar zijn binnen de krijtlijnen van diezelfde democratie en die daarbij weten dat hun strijd om meer inspraak met de noden van deze eeuw te maken heeft. Politici komen en gaan. Sommigen die bijvoorbeeld publiekelijk droomden over een brug zijn al lang uit het politieke veld verdwenen. Maar veel politici begrijpen het nog steeds niet. Dit is 21ste eeuwse koppigheid, gedragen door de burger 2.0., de burger van het positieve verzet. Deze strijd werkt als een allegorie, een moraliteit, een zinnespel. Dit is “Elckerlijc” ofte: alleman. Het is met andere woorden véél erger dan waar de ouderwetse politieke wereld voor vreest.
