Europa zet frauderende stichting eurocritici op droog zaad

Aanleiding voor het besluit zijn recente onthullingen van Apache en NRC over denktank IDDE en de hieraan verbonden partij ADDE. Pan-Europese stichtingen zoals IDDE kunnen EU-subsidie krijgen op voorwaarde dat ze 15 procent ‘eigen kapitaal’ inbrengen. IDDE haalde, volgens het Europees Parlement, deze drempel door donateurs te ‘ronselen’, die in ruil opdrachten en contracten kregen.

Draaideurconstructies

Volgens het Europarlement kunnen deze ‘draaideurdonaties’ moeilijk als eigen middelen of als echte donaties worden gekwalificeerd, aangezien de donateurs in kwestie er zelf flink baat bij hadden om geld te geven. Mogelijk is deze belangenverstrengeling ook illegaal, waardoor OLAF er nu bij wordt gehaald.

Het Europees Parlement stelt ook voor om de subsidies aan IDDE stop te zetten, zolang er nog onderzoeken lopen. Dat betekent dat de stichting dit jaar nog een laatste tranche van 89.000 euro misloopt, en volgend jaar helemaal geen geld meer krijgt. ADDE krijgt nog wel subsidie, maar het parlement gaat hiervan nog maar 40 procent voorschieten, in plaats van de gebruikelijke 80 procent. Voorwaarde is wel dat ADDE een bankgarantie regelt. De facto wordt de geldkraan daarmee dichtgedraaid. IDDE kreeg in 2015 zo’n 730.000 euro aan Europese subsidies. ADDE kreeg 1,3 miljoen euro.

Paul Nuttall, onlangs gekozen tot opvolger van UKIP-leider Nigel Farage, is directeur van IDDE. De Belgische advocate Yasmine Dehaene is executive director van de koepelpartij ADDE. Haar echtgenoot, Mischaël Modrikamen, is voorzitter van de Belgische Parti Populaire en lid van ADDE. Zowel Modrikamen als Dehaene kwamen eerder al in opspraak naar aanleiding van het misbruik met EU-subsidies door ADDE en IDDE.

VNL, de Nederlandse partij van Jan Roos, sneed de banden met IDDE en ADDE twee weken geleden door, na de publicaties van NRC en Apache.

Parfumerie

Medio november concludeerde het Europarlement al dat IDDE en ADDE samen voor minstens 500.000 euro aan EU-subsidies oneigenlijk hebben besteed, aan nationale verkiezingen en referenda, onder meer dat over het Oekraïne-verdrag in Nederland. Volgens de regels mag dat niet. De twee organisaties moeten dit geld terugbetalen.

Na de onthullingen over de donaties kregen de ambtenaren van de parlementaire administratie opdracht om ook deze tegen het licht te houden. Zij stuitten op nieuwe, dubieuze transacties, vergelijkbaar met de door Apache en NRC beschreven praktijken. Meer dan de helft van de 'giften' aan IDDE zou in werkelijkheid een 'deal' zijn.

Zo is er duidelijkheid gekomen in het belang van Divi Cosmetics, de groothandel in parfum uit Izegem, in de eurokritische stichting. Uit de nota van het Europees Parlement blijkt dat Divi Cosmetics 12.000 euro doneerde aan IDDE, en dat Nomokratos vzw van mede-eigenaar Manuel Dierickx-Visschers er 20.000 euro voor in de plaats kreeg. Daarenboven is nog niet duidelijk of Divi Cosmetics de ‘gift’ van 12.000 in de boekhouding aangaf. Dierickx-Visschers is ex-kabinetsmedewerker van onder andere Patrick Dewael en Patricia Ceysens. Dierickx-Visschers werd al twee keer om een reactie gevraagd, maar reageerde nog niet.

Litouwse ex-president

Ook enkele bedrijven in Nederland duiken terug op in het rapport. Het bedrijf Jalte Holding en zaakvoerder J. Altenburg doneerden respectievelijk 10.000 en 5.000 euro aan IDDE. Ook het bedrijf Buildnet Webservices doneerde 5.000 euro. In ruil kreeg de Quid Novi Foundation van Eline Van Den Broeck-Altenburg 35.000 euro aan Europese subsidies van IDDE. Eline Van Den Broeck is de echtgenote van J. Altenburg en broer van de zaakvoerder van Buildnet Webservices.

Maar dit soort praktijken is ook wijdverbreid in andere landen en gaat nog verder dan waarover Apache en NRC eerder berichtten. In Finland doneerde Kristina Pentti van de Libera Foundation 12.000 euro en kreeg er 20.000 euro aan Europese subsidies voor in de plaats. In Litouwen werd achterhaald dat Inga Stumbriene voor ruim 24.000 euro door IDDE werd ingehuurd als PR-expert. Zij is de dochter van Europarlementariër Rolandas Paksas, de Litouwse ex-president. Die werd in 2004 uit zijn ambt gezet wegens belangenverstrengeling met een Russische zakenman, die diens campagne financierde en daar het Litouwse staatsburgerschap voor terugkreeg. Paksas zit tevens als vice-voorzitter in het bestuur van ADDE.

UKIP

Apache en NRC konden daarenboven ook nog enkele e-mails inkijken van Laure Ferrari, de operationeel directrice van de IDDE, en van UKIP-voorzitter Paul Nuttall. Daaruit blijkt dat de IDDE aan de Nederlandse partij VNL voorstelde een campagne-meeting met Nigel Farage in Volendam mee te betalen. De meeting ging door op 4 april 2016, twee dagen voor het Nederlands referendum over het associatieverdrag met Oekraïne op 6 april. VNL zag echter af van het aanbod, omdat het betalen van referendumcampagnes met Europese subsidies niet in overstemming is met de Europese regelgeving. Een woordvoerder van VNL reageerde op de uitgelekte e-mails: "Toen we in de aanloop naar het referendum een evenement organiseerden met Nigel Farage in Volendam, stelde Laure Ferrari voor het evenement deels te betalen met de Europese subsidies van IDDE. We waren onzeker of dat wel in de haak was en besloten toen het evenement volledig zelf te betalen."

IDDE kwam eerder al in opspraak in Nederland omdat het een paginagrote advertentie in De Telegraaf liet publiceren die Nederlanders opriep een handtekening te leveren om het referendum over het associatieverdrag met Oekraïne mogelijk te maken. In de uitgelekte e-mail verdedigt UKIP-voorzitter Paul Nuttall de wettelijkheid van de advertentie, die deels betaald werd met subsidiegeld van IDDE. Volgens hem werd de advertentie geplaatst voor de eigenlijke referendumcampagne.

In het artikel hebben we verkeerdelijk vermeld dat mevrouw Dehaene secretaris-generaal was van ADDE. Ze was executive director. Dat is aangepast in de tekst.