VuurWerk test de sterkte van het Vlaamse middenveld

Karl van den Broeck
L1110875
Actie aan het Vlaams Parlement tegen besparingen op cultuur (Foto: © Laura Groesekens (State of the Arts))

Vandaag voeren de organisaties uit de sector gelijke kansen, integratie en etnische-culturele minderheden actie. Zij voelen zich – terecht – bedreigd door het nieuwe decreet op het sociaal-cultureel werk. Dat verbiedt voortaan dat organisaties die zich terugplooien op hun eigen etnie en “segregatie in de hand werken” nog subsidies zouden krijgen. De linkse oppositie (sp.a, Groen, PVDA) kon met behulp van de alarmbelprocedure uit het Cultuurpact dit decreet op de lange baan schuiven. Maar de strijd is nog niet gestreden.

Morgen komt de sector welzijn, zorg en armoede op straat. Deze sector kan bij de doorsnee Vlaming op heel wat sympathie rekenen. Omdat vooral de christelijke zuil de zorg in Vlaanderen domineert, dreigt deze ‘witte woede’ een blamage te worden voor CD&V dat nog steeds twijfelt of ze een coalitie met N-VA wil aangaan in de federale regering.

Dat de twee kandidaat-voorzitters, Joachim Coens en Sammy Mahdi, ‘hun’ ministers in de Vlaamse Regering al hebben aangemaand om de scherpe kantjes van het regeerakkoord bij te schaven, wijst erop dat de christendemocraten steeds meer spijt hebben dat ze het ijskoude regeerakkoord van de regering-Jambon hebben goedgekeurd.

Woensdag zal de sector, jeugd, sport en sociaal-cultureel volwassenenwerk (ook de amateurkunsten) aan de beurt zijn, voor wat ongetwijfeld een kleurrijke en creatieve actie zal worden. Als de sportsector erin slaagt om ook wat coryfeeën te mobiliseren zoals de kunstensector, levert dat ongetwijfeld weer woelige praatprogramma’s op. 

Donderdag sluit de media- en cultuursector (met de VRT) aan en wordt een massabetoging voorzien op het Martelarenplein waar de Vlaamse Regering zetelt. Op zondag, 8 december, is een mensenketting rond de parlementen voorzien.

Mobilisatie

Iedereen die zich in Vlaanderen inzet voor een ander en dat in een nonprofitomgeving, is solidair met de acties en verzet zich tegen de besparingen van de Vlaamse Regering

Acties van kunstenaars en cultuurwerkers halen vaak de voorpagina’s, maar worden door de meeste politici niet als écht storend ervaren. Bij N-VA beschouwen ze protest van kunstenaars als pure winst.

Schrijvers, acteurs, muzikanten en dansers zijn vaak mondig, kennen hun weg naar de praatprogramma’s en de opiniepagina’s, maar ze vertegenwoordigen meestal alleen zichzelf. De meeste kiezers vinden al die kunstenaars maar ‘raar’ en ‘lui’, zo luidt de redenering. Daarom was de actie waarbij het publiek uit de (meestal volle) zalen zich solidair toonde met de kunstenaars en mee het podium beklom, een gouden zet. De cultuursector is breed gedragen en is dus geen select groepje van subsidieslurpers.

Maar de mobilisatie die de komende dagen verwacht wordt is van een andere orde. De bijna 180 organisaties die zich aangesloten hebben bij de actieweek VuurWerk, vormen zowat de voltallige sociale (en culturele) sector in ons Vlaanderen. Gehandicaptenzorg, vakbonden, mutualiteiten, verenigingen die zich met kwetsbare jongeren bezighouden, vluchtelingenorganisaties, vormingsinstellingen, culturele centra, scouts, Chiro, Femma, 11.11.11. 

Iedereen die zich in Vlaanderen inzet voor een ander en dat in een nonprofitomgeving, is solidair met de acties en verzet zich tegen de besparingen van de Vlaamse Regering.

Het wordt dus voor de voorstanders van de besparingen (en daar hoort het Vlaams Belang ook bij) wel een pak moeilijker om de legitimiteit en de representativiteit van deze mensen in twijfel te trekken. 

De socialprofitsector beseft maar al te goed dat het nu of nooit is. De besparingen die de Vlaamse Regering aankondigt zijn niet evenredig verdeeld. Zo is het onverklaarbaar dat SAM, het steunpunt voor opbouwwerk, straathoekwerk en algemeen welzijnswerk bijna 30 procent moet inleveren. De aanval op bovenlokale werkingen en steunpunten lijkt op een ‘zachte’ besparing, maar komt in de realiteit neer op het ontmantelen van het middenveld. Zonder basisstructuur kunnen zij hun werk niet naar behoren vervullen en verliezen de veldwerkers houvast.

De actievoerders wijzen er ook op dat niet iedereen moet besparen. Dat een privé-stichting van Fernand Huts gesubsidieerd wordt en dat 34,5 miljoen euro uit het klimaatfonds voor Ineos is, gaat niet onopgemerkt voorbij.

“Het middenveld gaat over mensen die elkaar in netwerken vinden en zich daar, grotendeels vrijwillig, inzetten voor wat waardevol is” zo schrijven de organisaties in een Open Brief. "Onze verenigingen zorgen rechtstreeks en onrechtstreeks voor het welzijn en het welbevinden van de mensen in Vlaanderen. De meerwaarde ervan is onberekenbaar én onbetaalbaar. De brede social profit was de voorbije decennia bovendien goed voor een bovengemiddelde groei van de economische toegevoegde waarde, de werkgelegenheid en de impact op de rest van de economie.”

L1110875
Actie aan het parlement (Foto: © Laura Groesekens (State of the Arts))

Neoliberaal

Het Belgisch paritair systeem zorgde de voorbije 75 jaar voor enorme groei, een grote mate van sociale vrede en een samenleving die minder ongelijk is dan die in vele andere landen in de OESO

Dat Open Vld, een liberale partij, het middenveld liever zou vervangen door de privésector is geen nieuws. Daarvoor is het een liberale partij. Wie de Burgermanifesten van Guy Verhofstadt leest en de neoliberale harde lijn van de partij in haar verkiezingsprogramma bekijkt, zal dus niet verbaasd zijn over deze begroting.

Anders is het gesteld met de N-VA. Het verzet van de Vlaams-nationalisten tegen het middenveld was oorspronkelijk een verzet tegen de verzuiling én de dominantie van de katholieke zuil in Vlaanderen en de socialistische in Wallonië. Het mag dan ook geen verwondering wekken dat het eerste voorstel om een Cultuurpact te sluiten (dat het pluralisme in media en cultuur zou waarborgen) destijds van de Volksunie kwam.

Vandaag is dat oude standpunt geperverteerd geraakt. Het verzet van de N-VA tegen het middenveld is niet alleen ingegeven door een afkeer van de (vooral) christelijke zuil, maar wel door een afkeer van de sociale (linkse) tegenmacht die dat middenveld vertegenwoordigt. Daarbij wordt dat ander luik van het middenveld, het patronaat, veel welwillender bejegend. “VOKA is mijn baas”, zei Bart De Wever ooit.

Belgisch systeem

Vakbonden zijn, zeker in België, nog steeds in staat om te mobiliseren, zeker wanneer het gaat over thema’s als koopkracht, zorg, of pensioenen. De mutualiteiten zijn machtige spelers in het gezondheidslandschap en verdedigen daarbij de belangen van de patiënt tegen die van de artsen.

Een privatisering van de nonprofitsector zal ongetwijfeld leiden tot meer ongelijkheid en tot een gezondheids- en zorgsector met twee snelheden

Dat vakbonden en mutualiteiten voor een stuk een ‘staat in de staat’ zijn geworden is een feit. Dat is ook inherent aan het Belgische samenlevingsmodel. De sociale zekerheid werd na de Tweede Wereldoorlog ingevoerd als een ‘paritair’ systeem. Dat wil zeggen dat ze niet alleen door de overheid wordt beheerd, maar ook door werknemers en werkgevers. Dat systeem zorgde de voorbije 75 jaar voor enorme groei, een grote mate van sociale vrede en een samenleving die minder ongelijk is dan die in vele andere landen in de OESO.

Daarnaast dient het middenveld in België ook als onderaannemer van de overheid. Al die organisaties waarop nu bespaard wordt verrichten essentiële kerntaken. Ze doen dat met subsidies. Maar zelfs al zou de overheid ervoor kiezen om die taken zelf (met eigen ambtenaren) uit te voeren, dan zou de factuur even hoog of zelfs hoger liggen.

Een andere piste (die van de liberalen) is het privatiseren van de nonprofitsector. Dat zal ongetwijfeld leiden tot meer ongelijkheid en tot een gezondheids- en zorgsector met twee snelheden: een private voor de kapitaalkrachtigen en een publieke voor het gros van de mensen.

Vlaams Belang

De verkiezingsuitslag geeft redenen om te besluiten dat niet alle kiezers van de N-VA de hardvochtige ‘sociale’ koers van de partij genegen zijn

De N-VA heeft zich de voorbije jaren omgevormd tot een partij die een even (neo-)liberale koers vaart als Open Vld. De droom van een eigen Vlaamse gezondheidszorg die in 2007 de sp.a en de N-VA nog tot elkaar bracht in de Vlaamse Regering, is verworden tot een systeem waarbij burgers hun sociale zekerheid moeten verdienen. Enkel wie bijdraagt, kan rekenen op steun. En wie niet ‘van hier’ is, moet achteraan in de rij aansluiten of… opkrassen.

De verkiezingsuitslag geeft redenen om te besluiten dat niet alle kiezers van de N-VA de hardvochtige ‘sociale’ koers van de partij genegen zijn. De partij verloor een kwart van haar kiezers aan een partij die een links sociaal programma voorstond. Het Vlaams Belang pleit voor een hoger pensioen op 65 en voor meer investeringen in de zorg. Dat staat haaks op de besparingen die vandaag worden voorgesteld.

De N-VA is ook niet consequent. De partij verklaarde dat het sociaal systeem enkel kon overleven als de instroom van migranten en asielzoekers zou worden ingeperkt. Blijkbaar telt die belofte niet meer. Zo verstrengt Jambon I niet alleen de ‘toelatingsvoorwaarden’ tot het systeem voor nieuwkomers, de regering snoeit ook in de voorzieningen voor alle (vooral autochtone) Vlamingen.

Het VuurWerk dat het middenveld de komende dagen zal ontsteken zal dus niet alleen CD&V in een lastig parket brengen, maar ook steeds meer N-VA-kiezers doen twijfelen of ze er wel goed aan doen om hun electorale eieren in het mandje van Bart De Wever te blijven leggen. 

Ultieme test

Voor het middenveld is VuurWerk ook de ultieme test. Als de mobilisatie tegenvalt, zal het verzet tegen de besparingen langzaam uitdoven en zal CD&V weinig succes hebben met haar pogingen om de meest rechtse kanten van het regeerakkoord te temperen. 

In het verleden kregen vakbonden vaak kritiek omdat ze te snel naar het stakingswapen grepen en omdat ze zich te veel met de ‘verworven rechten’ van hun leden bezighouden. Dat nadeel hebben ze nu niet. De werknemers uit de verzorgingssector worden door de bevolking op handen gedragen en niemand misgunt een verpleegster een loonsverhoging.

In het verleden is ook al gebleken dat de zorgsector én de jeugdbewegingen in staat zijn om vele tienduizenden vrolijke betogers op te been te brengen. Dat geeft op het journaal ook een ander (zachter) beeld dan dat van grimmige staalarbeiders of onzichtbare luchtverkeersleiders.

Dit is de week van de waarheid.

LEES OOK
Samira Atillah / 15-01-2020

Brusselse jongeren kreunen onder Vlaamse besparingen

Het schrappen van middelen voor participatieprojecten heeft zijn weerslag op enkele Brusselse jongerenorganisaties. Experten wijzen op de nood aan structurele ondersteuning.
82300583_480612712651420_1468297706156851200_n
Anton Jäger, Gerard-Jan Claes / 07-01-2020

Welke cultuur verdedigen?

Cultuur vraagt om meer dan de sentimentele verdediging die ze nu krijgt. Lege stopwoorden als “hoop” of “schoonheid” dekken de lading niet. Er is nood aan een antwoord op de…
L1110875
Steven Vanden Bussche, Karl van den Broeck / 26-12-2019

Organisaties die werken met kansengroepen verder drooggelegd

Een kurkdroge mail op kerstavond: Vlaanderen schrapt projectsubsidies voor organisaties die kwetsbare groepen via sport, cultuur of jeugd laten deelnemen aan het maatschappelijk…
alessandro-de-bellis-aAnhE1LnXG0-unsplash