Dit is een gastbijdrage. Een Apache-lezer levert met dit stuk een bijdrage aan het maatschappelijk debat. De auteur schrijft in eigen naam en is verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst.

Oosterweel is dubbelbesluit over achterhaald project

Walter De Smedt
Werken aan de Oosterweelverbinding
Het wordt voor iedereen duidelijk dat Oosterweel de files rond Antwerpen niet oplost. (© Apache)

De professoren Wouter Van Dooren (Universiteit Antwerpen) en Kurt Deketelaere (KU Leuven) zijn formeel over de nieuwe autowegen die over enkele jaren mogelijk op de Antwerpse Ring zouden kunnen verrijzen. "Die autowegen zijn te breed om te overkappen. Door de lawaai- en luchtvervuiling zal het park boven de overkapping niet kwaliteitsvol zijn. Mooi om te bekijken vanuit je auto op de Ring, meer niet. Het is een project van de jaren 90.”

Oosterweel is niet enkel het grootste maar ook het meest omstreden project in België. Vraag is opnieuw waarom het politieke beleid het willens nillens wil doordrukken. Het antwoord ligt voor de hand. Tegelijk met de beslissing over de Oosterweelwerf werd ook een andere beslissing genomen.

“De containercapaciteit van de Antwerpse haven wordt uitgebreid, met bijna 50%. Concreet betekent dit dat in het totaal meer dan zeven miljoen containers extra geplaatst kunnen worden. Dat kan onder andere gerealiseerd worden door de plaatsing van een gloednieuw dok op Linkeroever: voorlopig het 'Boemerang'-dok genaamd. Het gaat weliswaar om een beperkt dok, dat aansluit op het bestaande Deurganckdok. Daarnaast komen er op enkele bestaande dokken ook extra kades om schepen te laten aanmeren en containers te laden en te lossen. Op die manier worden die plekken efficiënter benut", berichtte de VRT op 17 mei 2019.

Nu is er ook het akkoord over Port of Antwerp-Bruges, de grootste chemische cluster in Europa, de grootste haven voor overslag van voertuigen wereldwijd en de twaalfde grootste containerhaven in de wereld.

Extra containers

Het dubbelbesluit, enerzijds de start van de Oosterweelwerken en anderzijds de uitbreiding van de containercapaciteit van de aanvoer van wagens op de al bestaande kaaien en het samenvoegen van de Antwerpse en de Brugse haven, geeft een duidelijk antwoord op de vraag waarom de Oosterweelwerf moet worden doorgezet. Niet om het huidige mobiliteitsprobleem of de vervuiling op te lossen maar om de zeven miljoen extra containers en de aan wal gezette voertuigen te kunnen evacueren.

Vraag is ook of daardoor de door havenbaas Fernand Huts bevochten wet-Major die het beroep van dokwerker beschermt, zal standhouden. Door de enorme verhoging van het container- en voertuigenvervoer is het project van de jaren 90 als vermeende oplossing van de huidige mobiliteits- en milieuproblemen volkomen achterhaald.

Dat Antwerpen ook de grootste chemische cluster in Europa wordt, is niet onbelangrijk. Wat dergelijke chemische cluster inhoudt, is immers door de vervuiling door onder meer het bedrijf 3M in Zwijndrecht ook erg duidelijk. Door het dubbelbesluit kan je er niet meer naast kijken: zelfs mocht het huidige Oosterweelproject enige oplossing bieden dan is die door de bijkomende belasting volledig weg. Wat bijkomend op de kaaien wordt gezet, moet er ook weg geraken.

Volgens de professoren kan het evenwel anders. "Het gaat de verkeerde kant uit", zegt Van Dooren. "Het aandeel van openbaar vervoer, fietsers en voetgangers zou moeten toenemen, maar het neemt net af. Terwijl de Vlaamse regering desinvesteert in De Lijn, investeren we miljarden in autowegen. Begin met het Haventracé te maken, wat ook autowegen zijn, maar dan in de haven. Investeer in openbaar vervoer. En beperk de snelheid op de Ring tot zeventig kilometer per uur. Dat kan morgen al worden gerealiseerd. Het zou de doorstroming bevorderen en zorgen voor betere luchtkwaliteit en minder lawaai. Ook kan men de geplande tolheffing in de Kennedytunnel versneld invoeren en de Liefkenshoektunnel gratis maken. De kans bestaat dat een groot deel van de problemen dan is opgelost."

Bouwpromotoren dicteren wet

Waarom doen wij dan de verkeerde investeringen en worden andere oplossingen die niets kosten niet uitgeprobeerd? Met deze vraag zit je bij de werkelijke reden van de megaprojecten. Het Vlaamse politieke beleid wordt niet meer door de regering of het parlement gemaakt. Onze vertegenwoordigers zijn maar de uitvoerders van wat de havenbazen, de aannemers en de bouwpromotoren willen.

Dat gaat overigens niet enkel over de megawerken in het Oosterweelproject. Het Antwerpse stadsbestuur zit al lang in de greep van de bouwpromotoren. Geen toeval dat na Landinvest nu ook Ghelamco op de vervuilde Linkeroever een nieuw dorp mag bouwen. Geen toeval ook dat de Antwerpse havenschepen, die nu ook voorzitter is van Port Antwerp-Bruges, een ex-werknemer van havenbaas Fernand Huts is.

Dat in Antwerpen alles moet wijken voor het grote geld geeft ook een verklaring waarom het Vlaamse politieke beleid de rechtsstaat volkomen negeert. Met goedkeuring van het sturingscomité, waarin zowel de voogdijministers als de vertegenwoordigers van de stad zetelen, werd een geheime dadingovereenkomst gemaakt waarin de Europese regelgeving en de eigen Vlaamse decretale verplichting om de kosten van de vervuiling op 3M te leggen geheel werden miskend en zelfs omgedraaid.

Geen wonder dat de Raad van State niet, zoals de politieke verantwoordelijken wél deden, naast de afvalberg kon kijken en de werken opnieuw stillegde. Ook daar geven de professoren een geldend antwoord op. “De Raad van State doet niet meer dan beslissingen aan de wet toetsen om ervoor te zorgen dat de overheid zich aan de regels houdt. Bovendien zou het Toekomstverbond er nooit zijn gekomen zonder de Raad van State. Net omdat ze de Raad als stok achter de deur hadden, werden de actiegroepen gevaarlijk geacht. En daarom is het voor Ringland en stRaten-Generaal zo moeilijk om nog iets gedaan te krijgen: ze hebben geen stok meer.”

Hebben de burgerverenigingen geen stok achter de deur meer? Dat is het enige wat je in het betoog van de professoren kan betwisten. Dat om de belangen van het grote geld te dienen de rechtsstaat werd miskend, is geen kleinigheid. Voor dergelijke miskenning heeft de strafwet een sanctiemogelijkheid: samenspanning van ambtenaren. Dat er ook gesjoemeld werd met de cijfers van de vervuiling is gewoon valsheid in geschrifte. En dan is er ook de miskenning van de Europese verplichting om de gehele schade door de vervuiler te doen betalen. Zal Europa deze miskenning voor ongezien laten en het illegale project blijven sponsoren?

De leugen van Somers

Het gaat in deze niet alleen over het mobiliteitsprobleem of de milieuvervuiling. Het Vlaamse politieke beleid is een probleem op zich geworden en de pollutie neemt totaal onaanvaardbare vormen aan. Hoe de burger daarbij voor het belang van de ondernemers bij de neus genomen wordt, is zopas ook in een ander dossier erg duidelijk geworden.

Door de grote werken in de stad Mechelen kon de Vlaamse viceminister-president Bart Somers (Open Vld) de beste burgermeester van de wereld genoemd worden. Als je nu het prijskaartje bekijkt, wordt de eerste indruk al helemaal anders. Mechelen torst van de dertien centrumsteden de grootste schuld met 3,363 euro per inwoner. Daar dacht Bart Somers een oplossing voor gevonden te hebben.

Door een fusie met de gemeente Boortmeerbeek zou Mechelen kunnen rekenen op 50 miljoen euro schuldenvermindering en recurrent 10 miljoen euro meer aan inkomsten per jaar ontvangsten. Somers nam iedereen in snelheid en kondigde de fusie aan nog voor de bevolking er weet van had. Daardoor ging de in 2016 bekroonde burgemeester tweemaal in de fout. De bevolking voelde zich terecht door de burgemeester bij de neus genomen. Maar ook als voogdijminister faalde hij.

Dat Bart Somers tijdens de persconferentie het hoge woord voerde en allerlei details bekendmaakte die hij later als voogdijminister nog moet beoordelen, is voor Louis Tobback (Vooruit), gewezen burgemeester van Leuven, een brug te ver. “Mijn wet uit 1989 bepaalt dat een titelvoerende burgemeester geen enkele bevoegdheid heeft als burgemeester maar verplicht met verlof is”, zei hij aan Apache. Als je de twee elementen naast elkaar zet, wordt het erg bedenkelijk.

Wat in Mechelen gebeurde, is in niets verschillend van wat in Antwerpen gebeurt. Het oogt allemaal mooi en zo wordt het ook voorgesteld. Als de rekening wordt gepresenteerd, wordt dat geheel anders. Dan zoekt het beleid oplossingen die niet legaal zijn, geen draagvlak hebben en zonder dat de burger er weet van heeft boven zijn hoofd worden doorgedrukt. Het zou in Antwerpen dus wel eens kunnen vergaan zoals in Boortmeerbeek: al is de leugen nog zo snel, de waarheid achterhaalt ze wel.

LEES OOK
Karl van den Broeck / 09-04-2019

Bocht van Bart

De bocht van de N-VA over het rekeningrijden maakt Oosterweelverbinding onbetaalbaar - tenzij de rest van Vlaanderen meebetaalt
11627261103_dca2e11343_o
Tom Cochez / 24-06-2016

'Oosterweel aanleggen en overkappen moet in één keer'

Is Alexander D'Hooghe de man die Antwerpen leefbaar en mobiel maakt? Een uitgebreid interview met de overkappingsintendant.
Schermafbeelding 2016-06-23 om 17.25.18