Voor alle duidelijkheid: ik ben geen belanghebbende. Daarmee bedoel ik dat ik niet tot een organisatie behoor die belang heeft bij de war on drugs. Ik ben geen politicus, geen politieman, geen advocaat, geen rechter, geen hulpverlener, en ook geen gebruiker. En voor u valt over dat laatste, ik heb wel degelijk gebruikt. Ongeveer alles wat God verbiedt. Maar ik doe dat dus niet meer. ‘Maturing out’ heet dat in het jargon. U kent ongetwijfeld die term.
U schrijft dat het in de sterren geschreven stond dat de war on drugs die Antwerps burgemeester Bart De Wever met veel bombarie aankondigde, zou falen. Dat iedere betrokkene dat wist, behalve politici. Daarin heeft u overschot van gelijk.
Even tussendoor: u zegt dat De Wever geen echte oorlog wilde ontketenen, enkel de drughandel een halt wou toeroepen. Ik geloof dat niet. Een burgemeester die oorlogstuig als Bearcats aankoopt om het terrorisme te bestrijden, maar niet uitsluitend, heeft mijns inziens geen vredevolle bedoelingen. Investeren in meer politie, en tegelijk hulpverlening beperken en straathoekwerkers ontslaan, zijn evenmin van dien aard dat er geweldloos naar een oplossing wordt gezocht.
U vertelt vervolgens hoe de cocaïnevangsten, sinds u 28 jaar geleden begon als advocaat, jaarlijks toenamen van enkele tientallen kilo’s tot wat we vandaag zien: tientallen tonnen in containers. Vreemd dat u daar niet de bedenking bij maakt dat het beleid van die afgelopen 28 jaar misschien niet zo doeltreffend was.
Dan richt u uw pijlen op de patsercultuur en hoe hebzucht, jaloezie en wraak zich in de drughandel nestelden. Daarin heeft u ook gelijk. Alleen vind je die elementen ook terug in om het even welke legale handel die heel snel ontzettend winstgevend is. Ik geef toe, het geweld zal er iets minder zijn, maar wel grappig dat u naar Elon Musk verwijst.
Waar ik naartoe wil is dit: u zegt dat er zich een heel nieuw economisch concept heeft ontwikkeld. Ik denk dat u zich daarin sterk vergist. Dat economische concept is even oud als de cocaïnehandel zelf, en heeft zich alsmaar uitgestrekt, tot het tenslotte helemaal is verweven met de legale economie.
Ik heb in mijn teksten al veel verwezen naar het uitstekende boek Zero Zero Zero van de Italiaanse auteur Roberto Saviano, waarin hij de eerste zaadjes van de cocaplant volgt, over de productie van cocaïne, naar het verdelen en distribueren ervan door de kartels in Colombia, later Mexico, tot de eindbestemming van het product over heel de wereld. Maar ook wat er met de gigantische winsten wordt gedaan. Zwart geld moet wit gewassen worden. Banken spelen daarbij een rol, uiteraard, maar ook vastgoedbedrijven, energiebedrijven, de gehele legale economie. Saviano gaat zelfs zover om te stellen dat er geen legale economie meer mogelijk is, zonder de winsten van de cocaïnehandel. Die uitspraak laat ik voor de auteur zelf.
Zijn boek kwam na jarenlange research uit in 2013. U komt dus rijkelijk laat met het opmerken van dat nieuwe economische concept. En dat stelt mij teleur. Dat stelt mij teleur bij alle belanghebbenden in de war on drugs. Want er zijn meer boeken en studies te lezen over drughandel en hoe daarmee om te gaan. (aanrader: Beleid op Speed van politieman Peter Muyshondt. Verscheen in 2017.) Maar u, en iedereen die nu zijn/haar stem wil laten horen in het opbod van meningen, doet dat blijkbaar niet. Waarom niet?
Nog een tussendoortje: u schrijft dat voor veel jongeren studeren ondergeschikt werd aan de lokroep van het snelle en bijzonder grote kapitaal. U gaat daar volgens mij bijzonder snel door de bocht. Want u vermeldt niet dat het doorgaans over jongeren van kleur gaat, die in hun korte leven met institutioneel racisme en discriminatie te maken krijgen, met uitsluiting, met armoede en vernedering. Het gaat met andere woorden niet over hardwerkende Vlamingen die met hun blote handen in de Vlaamse klei zitten te wroeten, want daar krijgen die jongeren de kansen niet voor. Het gaat over mensen die danig gefrustreerd zijn en weinig vertrouwen hebben in de overheden van dit land. Dat praat niet goed wat ze doen, maar geeft er wel een verklaring voor. Dat opnemen in een drugbeleid zou misschien ook resultaten kunnen opleveren.
Maar goed. Het is vijf voor twaalf, als het al niet te laat is. Er moeten dus oplossingen gevonden worden vooraleer er onschuldige burgers getroffen worden door het steeds toenemende geweld. Dat is klaar en duidelijk, en daar ben ik het volledig met u eens. Dat blinde repressie niet het antwoord is, vind ik verademend om te vernemen van een strafpleiter. Maar de oplossingen die u aanreikt zullen helaas ook niet volstaan om een halt toe te roepen aan de cocaïnehandel en het daarmee gepaard gaande geweld.
Het samenroepen van de Nationale Veiligheidsraad, investeren in scheepvaartpolitie, massaal veel scanners in de haven, voldoende manschappen uit nationale reserve inzetten om politie te ondersteunen, zorgen dat de jeugd niet in verleiding gebracht wordt om te dealen, en ouders aanzetten tot sensibiliseren, het zijn nobele intenties waar ik niet per se tegen gekant ben, maar waar een belangrijk element bij ontbreekt: de drugwetgeving van 1921. Die moet hervormd worden.
Dat kunt u zelf natuurlijk niet, maar u zou er wel voor kunnen pleiten. Legaliseer alle mogelijke drugs. Van wiet tot cocaïne, van xtc tot heroïne. Neem productie en handel ervan in eigen handen, en richt je dan als handhaver op de gefrustreerde maffia die zich zal weren als een duivel in een wijwatervat. Misschien komen De Wevers Bearcats dan nog van pas.
En ja, ik ben mij ervan bewust dat die wetgeving niet in een handomdraai is aangepast. Daarvoor zijn we gebonden aan internationale afspraken. Maar we kunnen daar stap voor stap wel mee beginnen. De Antwerpse schepen Tom Meeuws had het al over het decriminaliseren van cannabis. Om te beginnen. Vervolgens het decriminaliseren van de andere drugs. Haal die uit de strafwet! Portugal toont aan hoe productief dat is.
Drugs zijn in Portugal nog steeds niet legaal, maar het bezit en gebruik staan niet langer in de strafwet. Wat blijkt? De lichte criminaliteit is er gedaald, en er zijn middelen vrijgekomen voor politie en handhaving om zich met de zwaardere criminaliteit bezig te houden. Bovendien, en dat is iets waar te weinig aandacht naartoe gaat, de gezondheid van problematische gebruikers gaat erop vooruit. Hulpverleners kunnen zonder de hete adem van de politie in hun nek hun werk doen, wat voor gebruikers verstrekkende positieve gevolgen heeft.
En nee, legaliseren, of decriminaliseren, betekent niet dat je alles vrij in de supermarkt kunt krijgen. Dat moet je reguleren, en daar moet je dus goed over nadenken. Het betekent wel dat je op een deftige manier kunt sensibiliseren. Volgens de huidige wet staat informatie verstrekken over drugs gelijk aan aanzetten tot gebruik. Toch is het net dat wat jongeren verwachten. Correcte en eerlijke informatie.
Bijvoorbeeld: cocaïne is ONGEZOND. Het heeft een nefaste invloed op de organen, en het maakt van sommige mensen irritante en arrogante hufters. Maar ook: 90% van alle illegale druggebruikers heeft geen probleem, en zorgt ook niet voor problemen. Het zijn recreatieve gebruikers. Een lichaam kan zichzelf herstellen na een weekendje roofbouw.
Anderzijds, alcohol is nog ONGEZONDER. Maar dat is legaal, en gereguleerd. Dat betekent niet dat er geen problematisch alcoholgebruik is, integendeel. En het zou nog beter geregulariseerd kunnen worden. Maar suggereren dat alcohol ook een drug is, wordt steevast onthaald op hoongelach.
En nee, alle problemen worden niet opgelost door het legaliseren van drugs. Maar het beleid van de afgelopen honderd jaar heeft aangetoond dat enkel inzetten op repressie en criminalisering niet werkt. Het druggebruik is niet afgenomen, de kwaliteit van drugs en de algemene gezondheid zijn er niet op verbeterd, en het geweld is exponentieel toegenomen. Als we het gesprek over legaliseren uit de weg blijven gaan, zullen we niet tot een oplossing komen. Niet.
Ach, ik schreef er in de zomer van 2016 dit essay al over.
Nog een laatste tussendoortje, mijnheer Damen: stop met het culpabiliseren van gebruikers. Roesmiddelengebruik is van alle tijden, en van alle culturen. Het is per definitie een emotionele aangelegenheid. Wat voor zin heeft het om dat rationeel te proberen verhinderen? In het begin van vorige eeuw stond in Amsterdam De Cocaïnefabriek. Die was via een bank in handen van de Nederlandse koninklijke familie. Daar werd legaal cocaïne geproduceerd. Daarbij vloeide geen bloed. Of het moest van de arbeiders zijn die werkten op de koninklijke cokeplantages in Java.
