Hebben de verenigde verkopers van olie, gas en steenkool het jaarlijkse klimaatpodium van de Verenigde Naties in de tang? En zijn dit, voor een zo onder de radar opererende lobby, geen heel openlijke tekenen?
Voor de camera miskennen nog weinig machthebbers de energietransformatie. Het pad ervan is dan ook uitgezet. De werven zijn duidelijk: isoleren, netversterking, de uitrol van hernieuwbaar (best van de betaalbare, op tijd te bouwen en voor strategische autonomie zorgende soort).
Nieuws over deze projecten geeft bezorgde burgers ook enige moed. Maar, jammer genoeg: is dit wel voldoende? Gaat de nieuwe verhaallijn de oude als vanzelf wegvagen?
Met hun grootschalige rapport uit 2021 maakte het Internationaal Energie Agentschap (IEA) helder dat nieuwe olie- of gasvelden geen steek houden binnen het kader van het Parijsakkoord. Toch hebben ook Europese spelers zoals Shell, TotalEnergies of BP deze plannen nog. Wanneer overheden hiertegen ingaan of aan afbouw (willen) doen, dan dreigen fossiele bedrijven met miljoenenclaims op grond van verdragen. Zoals het intussen meer dan vermaledijde Energy Charter Treaty, opgemaakt in de jaren 90 om westerse energie-investeringen in ex-Sovjetlanden te beschermen.
Kwalijke effecten
De fossiele industrie kent de verregaande kwalijke effecten van hun praktijken nochtans al heel lang. Maar in plaats van een omslag te maken kozen zij voor pr-campagnes gericht op onze individuele verantwoordelijkheid en op twijfel over klimaatactie. Dit is geen mening van moeilijk doende klimaatbetogers.
Dit gaat om wetenschappelijk in kaart gebrachte sociale feiten. Zoals onder meer neergeschreven in Merchants of Doubt (2010) van Naomi Oreskes of The New Climate War (2021) van Michael Mann.
Tegelijk investeren fossiele bedrijven – natuurlijk – ook in goeie en ‘leuke’ dingen. In voetbal, wielerploegen, musea... Hun gulle sponsorgelden voor sport, spel en kunst maken de werkwijze van deze sector alleen maar cynischer. Deze grootste ondermijner van het leven op aarde weerlegt het probleem niet, noemt zichzelf deel van de oplossing en gaat tegelijk voluit verder alsof er geen klimaatopwarming is.
Kennelijk is deze sector erg bedreven in het meegeven van de boodschap dat ze nodig zijn. Ook voor de transitie. Omdat zij de energiewereld zo goed kennen, tot op de bodem. En wellicht is het ook een kwestie van gewenning. Van een lange, organisch gegroeide samenwerking met de volksvertegenwoordiging. Of hoe verklaar je hun nog altijd zo vlotte toegang tot middenin de machtscentra?
Nieuwe technologieën
Met al die vrijwaring van hun verdienmodel ontnam de fossiele lobby ook al decennia de ruimte voor hernieuwbare energie. En ook vandaag leven er vragen, zeker bij de sterk vooropgestelde nieuwe technologieën zoals industriële koolstofafvang en -opvang, of ook waterstof. Die alleszins gemeen hebben dat ze de fossiele energie (desnoods) verder kunnen laten stromen. Tegelijk blijken de technologische oplossingen vooral nog vaak in de kinderschoenen te staan. En dat nu al sinds jaren.
Nee, klimaatactivisten zijn niet naïef. Zij weten net zo goed dat de huidige wereld heel erg steunt op fossiele technieken en producten. Dat het een regelrechte ramp zou zijn als deze morgen ineens in rook zouden opgaan. Maar het gaat in de realiteit natuurlijk niet om zo’n gedachteoefening. Wel om de machtsbalans, die helemaal uit evenwicht is. In zoverre dat de gevestigde belangen ons en andere levenssoorten naar een veel moeilijker leefbare aarde leiden.
In januari bleek na een Science-studie nog eens hoe oliereus ExxonMobil al decennialang wist over de destructieve impact van hun fossiele brandstoffen. Deze wetenschapscommunicatie haalde weinig voorpagina’s. De Vlaamse openbare omroep (VRT) nam het niet op in zijn tv-journaals. Nochtans geeft het verheldering in een enorm en veelomvattend wereldprobleem en verklaart het mee de verdergaande natuurontwrichting, ondanks zoveel individuele inspanning. Het is revelerend voor waar we nu in en nog voor staan.
Oog hebben voor de strategieën en tactieken van de fossiele lobby is zeer belangrijk. Daarbij gaat het niet om het uitvlooien van een onmenselijk systeem genre The Matrix of van een groot duister complot waarin fossiele ceo’s in een pizzatent bijeenkomen. Dat zou allemaal nogal afbreuk doen aan de complexe cultuurgeschiedenis van de industriële exploitatie van de aarde.
Komen we nog eens los van de fossiele lobby? Of is dit niet nodig om echt zicht te krijgen op het uitfaseren van fossiele energie? Hebben politieke partijen hier eigenlijk al plannen (of een integraal plan) voor? Of gaan we toch maar verder met de zaken zoals nu? In dat laatste geval kunnen Shell, TotalEnergies en ExxonMobil misschien gewoon samen COP29 organiseren?
