Het andere verhaal achter Ineos

“Ronduit dramatisch nieuws”, noemde Antwerps havenschepen Annick De Ridder (N-VA) de vernietiging van de omgevingsvergunning voor de ethaankraker van Ineos. Die kraker zou volgens haar state of the art zijn en “die voldoet aan de strengste voorwaarden en zijn gelijke qua duurzaamheid niet kent”. “Als dit nu niet meer kan, kunnen we een streep trekken door onze Europese industrie.”

Is wat de schepen en voorzitter van Port of Antwerp-Bruges beweert onbetwistbaar? Eén vraag roept daarover ernstige twijfels op. Waarom verkocht oliereus BP zijn state of the art en ‘duurzame’ petrochemische activiteiten aan Ineos? Waarom bouwt BP geen nieuwe ethaankraker?

Om een antwoord op voorgaande vragen te krijgen moet je de twee betrokken partijen, Ineos en BP, aan het woord laten. Eind juni 2020 kondigde BP de verkoop aan van zijn wereldwijde petrochemische activiteiten aan Ineos voor een totaalbedrag van 5 miljard dollar. Die verkoop was een “volgende strategische stap in het opnieuw uitvinden van BP” die de balans van het oliebedrijf verder moest versterken.

Sir Jim Ratcliffe, oprichter en voorzitter van Ineos, verklaarde: "We zijn verheugd om deze topklasse bedrijven van BP over te nemen, waardoor we de positie van Ineos in de wereldwijde petrochemie versterken en we veel potentieel creëren voor de uitbreiding van en integratie met onze bestaande activiteiten.”

Bernard Looney, CEO van BP, had een andere verklaring. "Na de afgelopen drie jaar is het duidelijker dan ooit dat de wereld energie wil en nodig heeft die veilig en betaalbaar is, maar ook minder koolstof - en dat alle drie samen, wat bekend staat als het energietrilemma. Om dat aan te pakken is actie nodig om de transitie te versnellen. En tegelijkertijd is actie nodig om de transitie ordelijk te laten verlopen, zodat betaalbare energie blijft stromen waar die nu nodig is.”

In De Tijd legde Xavier Chollet van Piccet Asset uit wat het energietrilemma betekent. “Drie motoren sturen de energietransitie: de bevoorradingszekerheid, de economische logica van rendabiliteit en kosten, en respect voor het milieu. We spreken van een trilemma omdat die drie doelstellingen tot voor kort tegenstrijdig waren.”

“In het verleden werd gedacht dat hernieuwbare energie nooit in staat zou zijn om de drie doelstellingen samen te realiseren. De voorbije jaren zijn prioriteiten en middelen echter aanzienlijk geëvolueerd. De dynamiek is definitief veranderd.”

Aan de verklaring van Looney moet ook een andere oorzaak voor de verkoop worden toegevoegd. BP-AMOCO betaalde 230 miljoen dollar voor de ramp met de Amoco Cadiz, de in 1978 in Bretagne op de rotsen gelopen tanker. BP kreeg ook een boete van 87 miljoen dollar voor het falend toezicht op de veiligheidsmaatregelen bij de explosie van een raffinaderij in de VS. En na de ontploffing op het boorplatform Deepwater Horizon in de Golf van Mexico, een van de grootste milieurampen in de Amerikaanse geschiedenis, zette BP in het boekjaar 2010 40,9 miljard dollar opzij.

Het olieconcern leed toen voor de eerste maal sinds 1992 een verlies, goed voor 3,7 miljard dollar. In juli 2010 kondigde het bedrijf aan dat voor 30 miljard dollar aan bezittingen zouden verkocht worden om de kosten van de milieuramp te betalen. Ook de aan de petrochemie verbonden risico's deden BP besluiten een andere weg op te gaan.

Andere strategie

Met zijn verwijzing naar het energietrilemma gaf de CEO van BP dus een duidelijk antwoord op de vraag waarom BP deze activiteiten aan Ineos verkocht. Enerzijds omdat de oude petrochemie het bedrijf tot aan de afgrond bracht en er actie nodig was om de energietransitie naar nieuwe energiebronnen te versnellen, het veilig en betaalbaar te maken, en minder koolstof te produceren. Anderzijds vanwege de enorme kansen om waarde te creëren, wat de aandeelhouders ten goed komt.

Voortgaande op voorgaande verklaringen kan je dus tussen BP en Ineos een groot verschil in strategie opmerken. Ineos heeft de topklasse bedrijven van BP overgenomen waardoor Ineos zijn positie in de wereldwijde petrochemie versterkt, veel potentieel creëert voor de uitbreiding van en integratie met de bestaande activiteiten. BP heeft deze activiteiten in de petrochemie verkocht omdat de er aan verbonden milieurisico’s te groot zijn, en om de drie doelstellingen van de energietransitie te kunnen bereiken.

Door het grote verschil in strategie tussen verkoper BP en koper Ineos krijgt het debat een duidelijke wending. Het gaat om de keuze tussen twee verschillende activiteiten. Enerzijds heb je die van Ineos, die steunt op de petrochemie, met fossiele brandstoffen als motor, die ondanks de risico’s verder zal worden versterkt. Anderzijds heb je de nieuwe aanpak van BP die kiest voor de toekomst en voor de drie doelstellingen van de energietransitie.

Nogmaals BP-CEO Looney: “Strategisch gezien is de overlap met de rest van BP beperkt en zou er aanzienlijk kapitaal nodig zijn om deze (petrochemische) bedrijven te laten groeien. Terwijl we werken aan een meer gefocuste, meer geïntegreerde basis, hebben we andere kansen die beter aansluiten bij onze toekomstige richting.” De verkoop aan Ineos was volgens hem “een bewuste stap in het bouwen van een BP dat kan concurreren en slagen in de energietransitie”.

Daardoor wordt uiteraard ook de keuze van het huidige politieke beleid in vraag gesteld. Wie gaat het aanzienlijke kapitaal betalen voor de groei van de door BP afgestoten bedrijven? Waarom kiezen wij voor de oude fossiele brandstoffen en voor de versterking van de petrochemie, in plaats van de door BP gevolgde weg?

De risico's die de Vlaamse Regering neemt, en waarover Vlaams Parlementslid Maurits Vande Reyde (Open Vld) zich om financiële en juridische reden terecht zorgen maakt, worden er ernstig door vergroot. De bewering van schepen De Ridder dat Ineos een state-of-the-artfabriek bouwt, die voldoet aan de strengste voorwaarden en zijn gelijke qua duurzaamheid niet kent, moet dus ernstig worden betwist.

De keuze voor fossiel zou wel eens anders kunnen uitvallen. Straks kunnen we inderdaad een streep trekken door onze Europese industrie. Want het is pas dramatisch nieuws dat Vlaanderen kiest voor fossiel en zo Sir Ratcliffe helpt om uit de afdankertjes van BP toch nog winst te puren.