Lokale politiekorpsen zonder zegen van minister Verlinden naar Israël

De lokale politiezone Westkust (Nieuwpoort, Koksijde en De Panne) pakte op 14 juli in een online nieuwsbericht en op de sociale media uit met een trainingsprogramma van twee agenten in Israël. "De vorming kadert in het engagement van zowel België als Israël om samen haatmisdrijven een halt toe te roepen en te zorgen voor een veiligere samenleving", is de uitleg.

Drie dagen eerder waren tienduizenden Israëli's op de 'Dag van Ontwrichting' op straat gekomen tegen de justitiële hervormingen van de extreemrechtse regering van Benjamin Netanyahu. Om de betogers uiteen te drijven, gebruikte de Israëlische politie volgens nieuwsberichten buitensporig geweld. Tientallen betogers werden gearresteerd.

In totaal 35 agenten uit zeven lokale politiezones volgden in Israël een week lang de opleiding On coping with antisemitism and global terror. Op de begeleidende foto die politiezone Westkust online plaatste, prijken onder de wapperende vaandels van België, Vlaanderen en Israël veertien politie-agenten, met pal in hun midden Antwerps burgemeester Bart De Wever (N-VA).

De Vlaamse korpsen gingen in op een uitnodiging van het Israëlische ministerie voor Diaspora-aangelegenheden, dat zich richt op Joden buiten Israël. Aan de vorming namen ook agenten deel uit de Antwerpse politiezones Antwerpen, HEKLA (Hove, Edegem, Kontich, Lint en Aartselaar), Grens (Wuustwezel, Kalmthout en Essen) en Rivierenland (Bornem, Mechelen, Puurs-Sint-Amands en Willebroek), en de West-Vlaamse politiezones Damme/Knokke-Heist en Oostende.

Enkel politiezone Boortmeerbeek/Haacht/Keerbergen besliste om niet in te gaan op de uitnodiging van de Israëlische overheid, laat korpschef Peggy Mauriën weten.

De Israëlische overheid richtte zich met haar uitnodiging tot politiezones met Joodse instellingen op hun grondgebied, waarvoor het Nationaal Crisiscentrum bijzondere maatregelen oplegt. Dat Crisiscentrum valt onder bevoegdheid van minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V). Het is opmerkelijk dat Verlinden, bevoegd voor de bestrijding van terrorisme, op voorhand niet op de hoogte gebracht werd van het initiatief voor het anti-terrorisme-seminarie, zoals haar woordvoerder Nick Gyselinck aan Apache laat weten.

Internationaal ligt Israël meer dan ooit onder vuur sinds de extreemrechtse regering onder leiding van premier Benjamin Netanyahu eind 2022 aantrad. Politiediensten gaan onder het mom van terrorismebestrijding meermaals hun boekje te buiten bij het in stand houden van het apartheidsregime in Israël en de bezette gebieden, waar Palestijnen tweederangsburgers zijn.

De laatste maanden gebruikt de Israëlische politie ook grof geweld bij het neerslaan van grootschalige protestbetogingen van hoofdzakelijk Joods-Israëlische burgers.

'Diplomatiek afgedekt'

Burgemeester Bart De Wever sloot tijdens een dienstreis aan bij de politie-opleiding. Samen met Flanders Investment & Trade, de Belgische ambassade in Tel Aviv en het Consulaat-Generaal in Jeruzalem, werkte De Wever een breder reisprogramma af van 12 tot 15 juli. Hij bezocht de Antwerpse partnerstad Haifa, maar ook het door Israël illegaal geannexeerde Oost-Jeruzalem, en Bethlehem in de door Israël bezette Palestijnse gebieden.

De Federale Overheidsdienst Buitenlandse Zaken, die de Belgische diplomatieke relaties behartigt, was wél op de hoogte, waardoor zowel de politie-opleiding als het bezoek van De Wever diplomatiek waren 'afgedekt'.

Woordvoerder Nicolas Fierens Gevaert laat weten dat ook Belgisch ambassadeur in Israël Jean-Luc Bodson aanwezig was op de diploma-uitreiking in Beit Shemesh, een stad zo'n dertig kilometer ten westen van Jeruzalem. Die ceremonie volgde na afloop van het zeven dagen durende trainingsprogramma.

Pittig detail: het seminarie vond volgens politieconsulent Timmy Van Assche van zone Oostende plaats in een lokaal van de IMI Academy. Dat is een dochterbedrijf van wapenproducent IMI Systems, een voormalig Israëlisch overheidsbedrijf dat in 2018 door Elbit Systems werd overgenomen. De IMI Academy profileert zich als gespecialiseerd "in trainingen en projecten op het vlak van veiligheid, terrorismebestrijding, binnenlandse veiligheid en aanvullende trainingsprojecten voor militairen en ordehandhavers".

Petitie tegen bezoek

Toen het nieuws van de trip van De Wever naar Israël bekendraakte, uitten Antwerpse gemeenteraadsleden van oppositiepartijen PVDA , en de dag nadien ook Groen, daarover kritische bedenkingen. PVDA Antwerpen verzamelde 2.000 handtekeningen tegen het werkbezoek van De Wever, en de Antwerpse Groen-fractie zei een motie te zullen indienen om dergelijke dienstreizen in de toekomst onmogelijk te maken.

In de andere zes politiezones zijn de plannen voor de opleiding in Israël onopgemerkt gepasseerd, leert navraag van Apache bij gemeenteraadsleden die zetelen in de politieraden.

Geen van de door Apache gecontacteerde gemeenteraadsleden uit de betrokken gemeenten wilde verder commentaar geven. Ook Oostends gemeenteraadsvoorzitter Wouter De Vriendt (Groen) niet, die als lid van de Kamercommissie Buitenlandse betrekkingen wel de schendingen van de mensenrechten in de door Israël bezette gebieden meermaals ter sprake bracht.

Antwerps gemeenteraadslid Ben Van Duppen (PVDA) zegt aan Apache dat hij het uiterst verontrustend vindt dat de politie Antwerpen inging op de uitnodiging voor dit seminarie. "Israëlische veiligheidsdiensten schenden voortdurend de mensenrechten van Palestijnen. Verschillende organisaties, van Human Rights Watch, over Amnesty International, het Israëlische B'tselem en experten van de Verenigde Naties zeggen al lang dat Israël een apartheidsstaat organiseert."

Doordat de stad Antwerpen ingaat op zo'n uitnodiging werkt het in de praktijk volgens Van Duppen samen met een uiterst repressief regime. "We pleiten er dan ook voor dat de stad Antwerpen onmiddellijk alle politionele samenwerkingen met Israël stopzet en transparantie biedt over alle contacten die er zijn geweest."

Van Duppen verwijst ook naar een bezoek van werkgeversorganisatie Voka aan Israël in 2016, onder leiding van Bart De Wever. "Toen klonk het bij De Wever nog dat de missie 'louter economisch' was. Maar door dat werkbezoek kwamen we op een hellend vlak terecht. Nu gaan politie-agenten van onze stad ter plekke luisteren welke politionele praktijken de veiligheidsdiensten in Israël hanteren."

'Werking optimaliseren'

Woordvoerder Wouter Bruyns zegt dat de politie van Antwerpen geen coördinerende rol heeft gespeeld in de aanloop van het seminarie. Niettemin werd Bruyns' communicatie wel woordelijk overgenomen door de woordvoerders van de zones HEKLA en Grens.

Bruyns bevestigt in diplomatischere bewoordingen aan Apache wat minister Chikli over het seminarie zei. De training past volgens hem in een door de Israëlische overheid gefinancierd programma waarin landen van over de hele wereld worden uitgenodigd in Israël om kennis uit te wisselen over de Joodse gemeenschap en in het bijzonder over antisemitisme.

Bruyns verduidelijkt dat in een weekvullend programma onder meer werd ingegaan op mogelijke uitingen van antisemitisme. "Daarbij kwam ook de link naar terrorisme, de aanpak en de preventie ervan aan bod, zoals dat in Israël wordt aangepakt. Naast een aantal interessante en verrijkende lezingen van experten kon de delegatie ook verschillende werkbezoeken afleggen waarbij veel aandacht ging naar de verschillende veiligheidsaspecten."

Timmy Van Assche van politiezone Oostende, waar een Joodse gemeenschap leeft en een synagoge staat, zegt dat op de studiereis lezingen werden gegeven waarbij de gebruiken van de Joodse gemeenschap werden verduidelijkt.

"Tegelijk kregen wij zicht op de werking van verschillende politiediensten, en werd ons meegegeven hoe politie- en veiligheidsmedewerkers getraind worden om te reageren op internationale terroristische aanslagen, dit alles met het oog op het optimaliseren van de werking van de veiligheidsdiensten."

Korpschef Nicolas Paelinck van zone Westkust laat weten dat hij zelf besliste dat zijn korps zou deelnemen aan het vormingsmoment. Die beslissing nam hij "in het licht van de aanwezigheid van de Joodse gemeenschap" in zijn politiezone.

Paelinck verwijst naar gelijkaardige vormingen in het verleden, zoals "in het Verenigd Koninkrijk in het kader van de problematiek met transmigranten, in Frankrijk in het kader van de grensproblematiek, in Letland in verband met dronetechnologie" en binnen het door de Europese Commissie gefinancierde SafeShore-project. Daarin werkte zijn politiezone samen met actoren uit Roemenië en Israël.

Paelinck, die ook voorzitter is van de Vaste Commissie van de Lokale Politie, het overkoepelende orgaan voor lokale politiezones, zegt dat internationalisering bij de lokale politie net als bij de federale politie hoog op de agenda staat.

Inhoudelijk weigerde Paelinck in te gaan op de vragen van Apache. "De rest betreft interne werking en is niet relevant voor journalistiek", laat hij weten in een schriftelijke reactie. Van de politiezones Damme/Knokke-Heist en Rivierenland kreeg Apache geen antwoord.

'Antizionistische regenboogvlag'

Op de diploma-uitreiking nam ook Israëlisch minister van Diaspora-aangelegenheden Amichai Chikli het woord in het bijzijn van De Wever en de Belgische ambassadeur. In de Israëlische krant Jerusalem Post zegt Chikli in een artikel onder de hoofding Belgisch veiligheidspersoneel krijgt antisemitismetraining in Israël dat dergelijke Israëlische initiatieven nodig zijn voor een aanpak van van antisemitische incidenten over de hele wereld.

Met het programma wil minister Chikli de band van Israël versterken met veiligheidsdiensten die verantwoordelijk zijn voor de veiligheid van de Joodse gemeenschap in de diaspora, dus buiten Israël. "Het trainingsprogramma geeft deelnemers kennis en vaardigheden die nodig zijn om antisemitische gewelddaden effectief te bestrijden", zegt Chikli.

Sinds hij deel uitmaakt van de regering-Netanyahu is Chikli uitgegroeid tot een controversieel extreemrechts politicus. Recent trok hij van leer tegen de "schandelijke vulgariteit" van de Tel Aviv Pride Parade en noemde hij de regenboogvlag een antizionistisch symbool.

In juni kwam Chikli onder vuur te liggen nadat hij de pro-Israëlische Amerikaanse ngo J Street een vijandige, door George Soros gefinancierde organisatie noemde. Chikli omschreef de Joodse miljardair en filantroop als een van de grootste Israëlhaters van onze tijd.

In mei 2023 steunde Chikli techmiljardair Elon Musk toen die in een aanval op Twitter beweerde dat Soros het weefsel van de beschaving wil uithollen en dat hij de mensheid haat.

Autocratisch Israël

Heel wat ontwikkelingen in het steeds autocratischer wordende Israël zouden staten en organisaties ertoe kunnen aansporen om zich terughoudender op te stellen tegenover het land.

Toen bleek dat die veiligheidsdiensten, onder wie een anti-terreur-commandant, ook tegenover Joodse Israëli's met buitensporig geweld tekeergaan, schreef de Israëlische krant Haaretz in een striemend editoriaal dat de Israëlische regering niet langer de rol op zich neemt om de openbare orde te handhaven, maar zelf die openbare orde verstoort.

De geweldspiraal wordt mee in de hand gewerkt door minister van Nationale Veiligheid Itamar Ben-Gvir, een haatzaaier en extremistische kolonistenleider die in het verleden veroordeeld werd voor opruiing en lid was van de door de EU, de VS en Israël als terroristisch omschreven Kach-partij.

Het aantreden van de de nieuwe Israëlische regering in december 2022 leidde tot een breekpunt in de relaties met de Europese Unie. De EU liet Israël eind vorig jaar weten dat het een ontwerpovereenkomst over de uitwisseling van inlichtingen tussen de Israëlische politie en Europol opschort vanwege aangekondigd regeringsbeleid.

Wat met Brusselse en Waalse politie?

Omdat het praktisch moeilijk was om meertalige communicatie te voorzien, werden Brusselse en Waalse politiezones niet uitgenodigd volgens Antwerps politiewoordvoerder Bruyns.

"De Joodse gemeenschap, die mee de contacten verzorgde met de verschillende politiezones met Joodse gemeenschappen en/of instellingen, heeft eerst de focus gelegd op de Vlaamse politiezones. Later komen ook de Waalse en Brusselse zones samen aan bod."

Het is afwachten of de Waalse en Brusselse zones zullen ingaan op de uitnodiging vanuit Israël. Het lijkt in ieder geval weinig waarschijnlijk dat de politiezone Luik, met een Joodse minderheid en een grote synagoge, er gevolg zal aan geven. De stad Luik nam begin dit jaar een motie aan om alle relaties met de staat Israël tijdelijk op te schorten, totdat de Israëlische autoriteiten "een einde maken aan de systematische schending van de rechten van het Palestijnse volk" en totdat zij het internationaal recht volledig respecteren.