Het studiebureau TML (Transport Mobility Leuven) concludeert in de onafgewerkte Plan-MER voor de A102/R11 onder meer dat Ringland meer files en sluipverkeer veroorzaakt. De krantenkoppen rolden over elkaar heen om hiermee het failliet van Ringland aan te kondigen. Dit is betreurenswaardig.
Ten eerste omdat de kranten de essentiële nuance niet maakten dat Ringland niet op z’n eigen voorwaarden werd bestudeerd, maar op die van het BAM-tracé. Ten tweede omdat in een evenredige berichtgeving het BAM-tracé al minstens vier keer dood was verklaard. Te beginnen in 2009 toen Antwerpen in een volksraadpleging het BAM-tracé wegstemde. De politiek was er toen als de kippen bij om te beweren dat de volksraadpleging uitsluitend over de Lange Wapper ging, maar dat klopt niet. De vraag die werd gesteld luidde: 'Moet de stad Antwerpen een gunstig advies geven voor een stedenbouwkundige vergunning van de Oosterweelverbinding op het huidige voorziene tracé tussen Zwijndrecht/Linkeroever en Merksem/Deurne?'. Het ging dus wel degelijk over het hele tracé, maar op de eerste parlementaire zitting na de volksraadpleging grijpt de Vlaamse regering terug naar het BAM-tracé.
In het verslag van die vergadering lezen we ook dat gewezen burgemeester Patrick Janssens voorstelt om met een blanco blad te beginnen in een zoektocht naar een oplossing voor de mobiliteitsproblemen. Janssens wijst op de uitspraak van de Vlaamse regering (toen CD&V, N-VA en sp.a) om ‘geen enkele oplossing uit te sluiten.’ Verder in het verslag lezen we echter hoe Raf Suys (toen kabinetschef van toenmalig Vlaams minister-president Kris Peeters) alle voorstellen over andere tracés afbreekt: ‘Out of the box denken en alle pistes openzetten, zal consequenties hebben op de timing en de huidige relatie met Noriant (het bouwconsortium dat het BAM-tracé mag bouwen).’ Hier staat dus quasi letterlijk dat de stem van de Antwerpenaar ondergeschikt is aan de belangen van een privébedrijf.
Dit was de eerste keer dat de media het BAM-tracé dood en begraven hadden kunnen verklaren. Al was het maar uit respect voor de democratie. Trouwens, herinner je uit deze periode ook dat Kris Peeters beloofde de BAM (Beheersmaatschappij Antwerpen Mobiel) op te doeken. Vandaag staat de BAM echter sterker dan ooit met onder andere reclamegoeroe Jan Callebaut als hoofd communicatie. Helaas geen kritische berichtgeving te lezen in de kranten.
TML: ‘Meccano superieur’
We zijn ondertussen een jaar verder (2010) wanneer Forum 2020, een collectief van actievoerders, academici en bedrijfsleiders uit de haven, met het Meccanotracé komt. Forum 2020 vraagt aan TML, inderdaad hetzelfde bureau dat de kritische nota leverde over Ringland, om een vergelijkende studie te maken tussen Meccano en het BAM-tracé.
TML oordeelt dat het Meccanotracé superieur is aan het BAM-tracé met die bedenking dat beide tracés verlieslatend zijn. Al besluit TML wel dat Meccano zowel inzake mobiliteit als inzake kosten/baten veruit beter scoort dan het BAM-tracé. Zo staat in het rapport uit 2010: "Elke 5,39 euro die wordt geïnvesteerd in het BAM-tracé brengt amper 1 euro op. Elke 3,36 euro die wordt geïnvesteerd in Meccano brengt 1 euro op. Meccano ontlast de Kennedytunnel met 44 procent tegen 36 procent in het BAM-tracé. Tussen Berchem en Borgerhout trekt Meccano 30 procent van het ringverkeer weg tegenover 17 procent bij BAM. Tussen Deurne en Merksem is de verhouding -45 procent tegenover -26 procent.”
Als de kranten enige evenredigheid in hun berichtgeving zouden respecteren, dan hadden ze hier evenzeer kunnen koppen: ‘Nieuwe studie vernietigend voor BAM-tracé.’ De kosten swingen immers de pan uit en de mobiliteitswinst is erg mager. Echt verrassend waren de conclusies van TML ook niet op dat moment. Even daarvoor had Arup/Sum, het wereldwijd gerenomeerd Londens ingenieursbureau, ook al flink wat twijfels geuit bij het BAM-tracé.
Op politiek niveau worden deze studies echter genegeerd. Neen, excuus, het is de periode waarin toenmalige minister van Mobiliteit Hilde Crevits (CD&V) staalhard volhoudt dat Meccano is bestudeerd, maar niet werkt. De actiegroepen vroegen toen meermaals om deze studies, maar kregen ze nooit te zien. Daarom stapten stRaten-generaal en Ademloos naar de beroepsinstantie inzake de openbaarheid van bestuur. Ook deze instantie vroeg Crevits om de studie, maar kreeg ze niet. De reden: de studie bestond niet. Twee jaar lang heeft Crevits hardop zitten liegen over een miljardenproject. In de kranten nochtans geen kop die zegt: ‘Nieuw rapport vernietigend voor mobiliteitsbeleid Crevits.’
TML: ‘BAM-tracé slecht voor klimaat’
We spoelen door naar 2013. De Bond Beter Leefmilieu en Greenpeace bestellen bij opnieuw datzelfde TML een studie naar de effecten van het BAM-tracé op het klimaat. TML concludeert dat de Oosterweelverbinding niet te rijmen valt met het halen van de Europese klimaatdoelstellingen. Volgens TML realiseert het BAM-tracé een extra stijging van de C02-uitstoot met 0,4 procent, terwijl de C02-uitstoot net moet dalen om aan de klimaatverplichtingen te voldoen.
Opnieuw gaat het om een studie van hetzelfde bureau dat Ringland zogezegd neersabelt, maar er zijn geen kranten die koppen: ‘Nieuwe studie vernietigend voor BAM-tracé’. Inzake milieu en leefbaarheid wordt bovendien keer op keer aangetoond dat het BAM-tracé niet deugt. In het MER uit 2014 wordt dit het duidelijkst. In dit milieueffectenrapport werd het BAM-tracé vergeleken met 4 andere tracés (waaronder Meccano) inzake Mobiliteit, Leefbaarheid en Stadsontwikkeling.
Aan de MER-procedure schort vanalles, maar daar oordeelt de Raad van State volgend jaar nog over. Voor nu is het belangrijk dat de Vlaamse regering op 14 februari 2014 op basis van dit MER haar keuze voor het BAM-tracé herbevestigde. Volgens de Vlaamse regering komt het BAM-tracé er namelijk als beste uit, al staat in het akkoord te lezen ‘dat met het BAM-tracé de files niet zullen verminderen, maar alleen dat ze niet met de helft zullen toenemen.’ Voor een investering van meer dan 3 miljard euro blijft Vlaanderen dus gewoon in de file staat én blijft Antwerpen achter met een serieus leefbaarheidsprobleem.
Want de selectieve lezing van de Vlaamse overheid om het BAM-tracé als beste aan te duiden is enkel gericht op mobiliteit. Het MER concludeert namelijk letterlijk: ‘Inzake gezondheidseffecten scoort Meccano het best.’ Met het BAM-tracé daarentegen blijven 400.000 Antwerpenaren, dat is 80 procent, blootgesteld aan lucht die niet voldoet aan de Europese norm. Maar wat is de politieke reactie? Men maakt Meccano onmogelijk door een gevangenis (die van Beveren) te bouwen pal op het tracé. En de kranten zien evenmin een reden om te koppen: ‘MER vernietigend voor BAM-tracé.’
Waarom verklaren de media Ringland failliet op basis van een onvolledige studie die uitgaat van arbitraire en betwistbare vooronderstellingen, maar blijft het BAM-tracé gespaard van die kritiek hoewel het niet voldoet aan de objectieve, wetenschappelijke normen inzake luchtkwaliteit en milieudoelstellingen? Het klinkt wat kort door bocht, maar lijkt het wel alsof een Vlaming in de file erger is dan een Antwerpenaar in het ziekenhuis.
TML: ‘BAM-tracé + A102 werkt niet’
En zo zijn we aangekomen bij de jongste studie van TML waarin Ringland als mobiliteitsproject wordt afgeraden. Deze studie maakt deel uit van het MER voor de A102/R11bis. Dit is een bijkomend MER bovenop de eerste waarin het BAM-tracé werd vergeleken met Meccano en nog drie andere tracés. Waarom was een bijkomend MER nodig?
Wel, even terug naar 2010. Antwerpen had in een volksraadpleging net het BAM-tracé weggestemd. Alsof dit nog niet vervelend genoeg was voor de Vlaamse regering doken er ook plannen op waarop een verbreding van de Ring te zien was. Kris Peeters en Bart De Wever wisten dat Antwerpen dit niet zou pikken en om een nieuw debacle te vermijden, verzonnen ze de wegen A102 en de R11bis ten oosten van de stad. Deze oosttangenten moesten de Ring ontlasten zodat een verbreding kon worden vermeden.
Maar samen met het oordeel over Ringland concludeert TML in dezelfde studie dat het BAM-tracé in combinatie met de A102 nauwelijks werkt. Dit betekent dat er een andere oplossing moet worden gezocht om het verkeer af te wikkelen en veel opties zijn er niet. Binnen het BAM-tracé is de Ring verbreden eigenlijk de enige mogelijkheid. Dit zal niet alleen een nog ongunstiger effect hebben op de Antwerpse leefbaarheid, het bemoeilijkt ook de overkapping. In het eerste MER (en ook in andere studies) staat namelijk dat de Ring te complex is om te overkappen en de Ring verbreden is niet meteen een vereenvoudiging.
Eerder dan dat deze studie de doodsteek is voor Ringland, is ze vooral ook erg vervelend voor de Vlaamse regering. Want dit had evengoed een kop kunnen zijn: ‘BAM-tracé moet uitwijken naar verbrede Ring.’ En dat maakt Ringland net springlevend.
