Dit is een gastbijdrage. Een Apache-lezer levert met dit stuk een bijdrage aan het maatschappelijk debat. De auteur schrijft in eigen naam en is verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst.

Deed De Wever aan belangenvermenging?

Walter De Smedt
apache
Walter De Smedt
Walter De Smedt

Of het Agustaschandaal. Corruptie bij de aankoop van gevechtshelikopters in 1988. Willy Claes kreeg drie jaar gevangenis voorwaardelijk en vijf jaar verbod om een openbare functie uit te oefenen, Guy Coëme en Guy Spitaels werden veroordeeld tot twee jaar gevangenis voorwaardelijk en ook vijf jaar verbod om een openbare functie uit te oefenen.

Of nog, dichter bij huis, het Visa-schandaal. Een corruptie-schandaal in Antwerpen dat in 2003 aan het licht kwam. Verschillende politici en ambtenaren werden ervan beschuldigd gesjoemeld te hebben met onkostennota's en stedelijke visakaarten te hebben gebruikt voor persoonlijke uitgaven.

Zo kon het niet blijven duren en dus werden er maatregelen genomen om het voor de toekomst te vermijden: deontologische codes, tuchtcommissies en bewakingsinstanties.

Er kwam zelfs een nieuwe wet. De wet van 10 februari 1999 betreffende de bestraffing van corruptie, verduistering, knevelarij en belangenneming. Bij de behandeling van één van de amendementen op de wet gaf de minister van justitie het belang er van aan:

De misdrijven van passieve en actieve corruptie zijn moeilijk te bewijzen met de klassieke onderzoeksmaatregelen. Vandaar dat het nuttig geacht wordt deze misdrijven toe te voegen aan de lijst van misdrijven waarvoor de onderzoeksrechter een maatregel tot interceptie van communicatie of telecommunicatie kan bevelen, zoals geregeld in de artikelen 90ter e.v. van het Wetboek van strafvordering. Ook uit de evaluatierapporten van 1995 en 1996 blijkt dat zowel magistratuur als politiediensten deze uitbreiding van de lijst van misdrijven noodzakelijk achten. De minister benadrukt dat de bepalingen van dit ontwerp een preventieve werking moeten hebben, aangezien de georganiseerde criminaliteit vaak voor een groot deel bestaat uit een subtiel spel van beïnvloeding en omkopingsmanoeuvres (Senaat 1 – 107/9).

Tot wat heeft de toenmalige verontwaardiging geleid? Wat is nu het gevolg van de bestuurlijke en gerechtelijke maatregelen? Heeft de preventieve werking het “subtiel spel van beïnvloeding en omkopingsmanoeuvres” kunnen voorkomen?

Apache

Apache, het medium van volgehouden onderzoeksjournalistiek, wijdde er een filmpje en drie afleveringen aan. Op het filmpje zie je hoe de Antwerpse burgemeester Bart De Wever met de helft van het schepencollege er achteraan zich naar een sterrenrestaurant begeeft, hoe iedereen iedereen innig omhelst, zelfs de bodyguards dezelfde behandeling krijgen, en er ook diep gebogen wordt voor de feesteling.

In de artikelen verneem je dan wie de feesteling is. Ene Van der Paal, een bouwpromotor wiens vader al de sponsor van de partij was, maar die het minder goed doet: cocaïne, ontvoeringen, faillissementen.

Uit een getoond document wordt bewezen dat de relatie niet recent is: nog voor de heer De Wever burgemeester werd, deed hij aan lobbying voor de partner van Van der Paal in de firma Land Invest, het Waals pensioenfonds OGEO. Met dit fonds zit je dan ook pal in het Publifin schandaal en dat wat er aan voorafgaat, het gerechtelijk onderzoek op gesjoemel rond de verbrandingsoven van Herstal.

Vermits Ogeo Fund, het vijfde grootste pensioenfonds van het land, vooral gespijsd wordt door openbare instellingen als intercommunales, de stad Luik en de provincie wordt het, terecht, de bank van de PS genoemd.

Hoe kan je dat verklaren: is de PS niet de aartsvijand van de heer De Wever? Zette hij om deze partij uit de regering te houden niet de bestaansreden van zijn partij, het confederalisme, opzij, en verklaarde hij niet dat hij ook voor de toekomst er alles zou aan doen om het zo te houden?

Als je het aandachtig bekijkt zijn er twee facetten aan: een politiek en een bestuurlijk-gerechtelijk.

Politiek

In een bijkomend artikel stelde Apachehoofdredacteur Karl Van Den Broeck dat Bart De Wever wegens de uitgebrachte elementen niet langer voorzitter van de N-VA kan blijven. De dag nadien wordt De Wever met 98,5 procent verkozen.

De hoofdredacteur maakt één vergissing: wie voor de heer De Wever stemt denk anders dan hij, of denkt zelfs helemaal niet. Wat kan het hen schelen of de burgemeester over de schreef is gegaan, deontologisch verkeerd heeft gehandeld, of mogelijks zelfs een misdrijf heeft begaan?

Prietpraat voor intellectuelen of linkse rakkers. Dat het eigenlijk om zijn eigen centen gaat, en het hier niet om de luttele centjes van het Visaschandaal maar om bedragen met veel nullen, merkt de burger pas veel later, wanneer hij het nadien moet bijpassen.

Dat zij al die tijd werden bedrogen willen zij niet weten. Terwijl de heer De Wever zijn kiezers wijs maakte dat het inslikken van de meest fundamentele eis van het confederalisme noodzakelijk was om de aartsvijand buiten het beleid te houden, lobbyde hij met de sjoemelaars van de Luikse federatie die zelfs Di Rupo of Magnette niet op de goede weg krijgen.

Wie voor de heer De Wever kiest doet dat niet alleen voor de toekomst maar nog meer voor het verleden en niet met het verstand maar vooral met emotie. Bovendien is een analyse van het geheel voor de kiezer niet te verteren.

Als je op een rijtje zet wat er aan vooraf gaat, wat er voordien gebeurde en welke maatregelen er genomen werden om het te voorkomen kan je er drie vragen van over houden. Lapt hij het aan zijn laars? Denkt hij zo machtig te zijn dat hem niets kan overkomen? Of zit hij er zo diep in dat hij er niet meer uitgeraakt?

Bestuurlijk

Groen deed al klacht, maar enkel op bestuurlijk vlak. Zowat iedere gemeente die zich respecteert heeft een gedragscode voor de mandatarissen en de ambtenaren. Zo ook in Antwerpen:

Raadsleden zijn geheel vrij om zich in hun netwerken te bewegen en deel te nemen aan alle sociale activiteiten naar hun keuze. Ze zijn zich er alleen terdege van bewust dat het aannemen van geschenken van derden, of van uitnodigingen voor bijzondere gebeurtenissen, de schijn van partijdigheid kan wekken en zij doen er alles aan om die schijn weg te nemen of te voorkomen.

In 't stad hebben zij bovendien ook een integriteitsbureau. Wat dat kan en niet kan werd door de voorzitter, gewezen stadssecretaris Roel Verhaert, duidelijk uitgelegd:

Maar de eerste vraag gaat over de ontvankelijkheid. Is dit in de eerste plaats wel een dossier voor ons, gaat het hier om een integriteitskwestie? Wij gaan vooral over ethische vragen, klachten zijn niet echt voor ons. Wij zijn geen officieel orgaan, vertelt Verhaert. Het integriteitsbureau kan de klacht wel behandelen, maar deelt geen straffen uit. Wij kunnen de klacht wel doorverwijzen naar de deontologische commissie, die is politiek samengesteld en kan wel stappen nemen (HLN 18 november 2017).

Het is dus uitzien naar wat het integriteitsbureau en mogelijks nadien de deontologische commissie er van gaat maken. Wordt dat zoals het in Gent in de Optima-affaire gebeurde enkel een vaststelling van “onvoorzichtigheid”?

Gerechtelijk

Wijlen Tuur Van Wallendael deed als schepen van sociale zaken in 2003 met het Visadossier wat iedere ambtenaar moet doen. Art.29 al1 van het wetboek van strafvordering verplicht iedere ambtenaar die in de uitoefening van zijn ambt kennis krijgt van een misdaad of een wanbedrijf dit te melden aan de procureur des Konings.

En als dat gebeurt zit je meteen in het andere facet. Dan krijgt het begrip “belangenneming” een andere betekenis:

Zodra de ambtenaar die over de wettelijke bevoegdheid beschikt om toezicht uit te oefenen of een zaak te beheren, een handeling stelt die hem de mogelijkheid geeft zijn persoonlijke belangen te begunstigen door middel van zijn persoonlijke functie, ongeacht of hij de mogelijkheid aangegrepen heeft of niet, of hij al dan niet nadeel toegebracht heeft, of hem al dan niet voordeel opgeleverd heeft, maakt hij zich schuldig aan belangenneming. Het 'belang' dat door de persoon die het openbaar ambt uitoefent, genomen of aanvaard wordt, dient in de ruimste betekenis begrepen te worden. Zelfs het zwakste belang zal volstaan.

Deze omschrijving is inderdaad erg ruim, veel ruimer dan wat de gemeenteraden of integriteitsbureaus er gewoonlijk van maken. En vooral zijn de mogelijke gevolgen ook heel wat zwaarder: huiszoekingen, inbeslagnames, verhoren en confrontaties, mogelijk zelfs voorlopige hechtenis en veroordeling met ontzetting uit de rechten.

Bovendien volgen uit de gerechtelijke onderzoeken veelal ook aanwijzingen van andere misdrijven: valsheid in geschriften en misbruik van gemeenschapsgoederen.

Keuze

Je kan het onze vertegenwoordigers hoegenaamd niet verwijten dat zij niet hebben gedaan wat moest gebeuren. Alle maatregelen werden genomen om belangenneming en corruptie te vermijden: regeltjes, bureaus en commissies.

De federale wetgever paste er zelfs het strafwetboek voor aan. Wie er ook echt wat wil aan doen, beschikt dus over een waaier van mogelijkheden. Maar hier komt het grote probleem waarmee wij sinds het Dutroux-tijdperk worstelen sterk naar voor.

Integriteit betekent dat je niet alleen zegt wat je doet maar ook dat je doet wat je zegt. Als het enkel bij verklaringen blijft is het allemaal onzin.

De 'afstomping van de Norm' zoals het besluit van de parlementaire onderzoekscommissie het noemde. De betekenis van het begrip waaraan het Antwerps bureau zijn naam leende is hier kapitaal.

Integriteit betekent dat je niet alleen zegt wat je doet maar ook dat je doet wat je zegt. Als het enkel bij verklaringen blijft is het allemaal onzin.

Tenslotte is er nog een ander element dat al het vorige overbodig maakt. Belangenneming is geen klachtmisdrijf, de procureur des Konings kan ook ambtshalve, uit eigen beweging, een onderzoek openen wanneer hij of zij meent dat er voldoende ernstige aanwijzingen zijn van een misdrijf.

En ook de burger kan dat doen: wanneer hij kan aantonen dat hij er persoonlijk door benadeeld wordt, kan hij zich bij de onderzoeksrechter burgerlijke partij stellen in welk geval die rechter verplicht is er een gerechtelijk onderzoek over te voeren.

Misschien is dit nog wel de meest doeltreffende manier om ten overstaan van iedereen een duidelijk en definitief antwoord te verkrijgen op de gestelde vraag: deed de heer De Wever aan belangenneming en wat zijn daar de gevolgen van?

LEES OOK
Karl van den Broeck / 09-05-2019

De primaten van de politiek (2): het middenveld omgeploegd

Het traditionele middenveld kreeg de voorbije legislatuur zware klappen. Toch slaagden de vakbonden erin om de plannen van de regering in sociale zin bij te sturen. De N-VA is…
(Foto Julia M. Free)
Walter De Smedt / 22-11-2017

Hoe integer is het Antwerpse integriteitsbureau?

Voorzitter Roel Verhaert is niet alleen voormalig stadssecretaris, hij draaft 'voor occasionele opdrachten' ook nog op als expert voor de stad. 'Hij staat te dicht bij het college…
Bart De Wever arriveert op het feestje van zijn favoriete bouwpromotor Erik Van der Paal, in het gezelschap van zijn kabinetschef Philippe Beinaerts en de Antwerpse schepenen Koen Kennis en Fons Duchateau.
Steven Vanden Bussche / 02-05-2017

Voorzitter UGent vroeger onbezoldigd, nu 40.000 euro per jaar

Sinds 2013 ontvangt ex-schepen en ex-parlementslid Sas van Rouveroij (Open Vld) als voorzitter van UGent bijna 40.000 euro.
BELGIUM POLITICS FLEMISH PARLIAMENT PLENARY SESSION