Dit is een gastbijdrage. Een Apache-lezer levert met dit stuk een bijdrage aan het maatschappelijk debat. De auteur schrijft in eigen naam en is verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst.

Oorlog met Iran zou een ramp zijn

Othman El Hammouchi
US-POLITICS-TRUMP-OPIOIDS
Donald Trump aan zijn presidentieel bureau (Foto: Mandel Ngan, AFP)

Propaganda

Om hun agressieve houding te rechtvaardigen, beweren de VS dat Iran en zijn bondgenoten schuldig zijn aan een hele reeks militaire incidenten in de laatste maanden. Het meest recente was een aanval op twee olietankers in de Golf van Oman enkele dagen geleden, maar ook vorige maand vond er een aanval plaats op Saoedische pijpleidingen en werden twee tankers voor de kust van de VAE gesaboteerd.

Staten zijn gedreven door een streven naar machtsuitbreiding: dat is hun aard als instituties

Er is vooralsnog geen bewijs dat Iran bevel heeft gegeven voor deze aanvallen, en internationale experten stellen zich dan ook ernstige vragen bij de vingerwijzingen van de VS. Het blijft een merkwaardige vaststelling dat er toevallig steeds rechtvaardigingen voorhanden blijken te zijn wanneer machtige landen ten oorlog willen trekken. Kritische geschiedkundigen zullen zich in dit verband wellicht het Tonkin-incident tijdens de Vietnamoorlog herinneren, waarbij de Amerikanen een aanval op enkele van hun schepen veinsden om de escalatie van de oorlog aan het thuisfront verkocht te krijgen.

Staten zijn gedreven door een streven naar machtsuitbreiding: dat is hun aard als instituties. Zoals de grote Amerikaanse politieke wetenschapper Hans Morgenthau schreef: "De belangrijkste wegwijzer die politiek realisme haar weg helpt te vinden door het landschap van internationale politiek is het concept van belang gedefinieerd in termen van macht." Naast traditionele grenzen aan die macht – grondstoffen, militaire capaciteit, industriële ontwikkeling – geldt publieke opinie in het tijdperk van massacommunicatie en -media eveneens als een invloedrijke factor.

Deze moet geneutraliseerd worden, enerzijds door oorlogen te framen als defensief en reactief, en anderzijds door vermeende idealistische doelen als ‘democratie’ en ‘vrijheid’ voorop te stellen. Het is natuurlijk waar dat het regime in Teheran niet bijzonder positief scoort op het vlak van mensenrechten, maar dat geldt evenzeer voor de meeste landen die gesteund worden door de VS: Saoedi-Arabië, de VAE, Bahrein, Egypte, enz. Een dergelijke humanitaire selectiviteit bewijst dat hun motieven elders liggen.

Machtsstrijd

Waar draait het conflict in het Midden-Oosten dan wel om? Op die vraag bestaat geen eenvoudig antwoord. Het Midden-Oosten is een complexe regio waarin heel wat uiteenlopende belangen wedijveren. Over het algemeen kan men echter drie machtsblokken onderscheiden die analyses eenvoudiger maken.

Ten eerste is er de pro-Amerikaanse alliantie, die bestaat uit Israël en de reactionaire Golfstaten. Deze streeft ernaar zowel de invloed van Iran te beperken als de autoritaire monarchale machtsstructuren op het Arabische Schiereiland te bewaren, en is bereid zich te onderwerpen aan Amerikaanse hegemonie en de Palestijnse zaak in de diepvries te steken om dat doel te bereiken.

Ten tweede heb je het kamp van de islamisten: Turkije, Qatar en de Moslimbroeders. Deze genieten brede steun onder de soennitische bevolking, zoals bleek uit hun glansrijke verkiezingsoverwinningen in de nasleep van de Arabische lente. Doordat ze met hun volkse houding en liefdadigheidswerk een brede achterban hebben weten te veroveren, vormen ze een bedreiging voor machthebbers in de Golf-regio.

Ten slotte is er nog de zogenaamde ‘verzetsas’ bestaande uit Iran en haar bondgenoten en proxy-groepen in verschillende landen. Daarvan is het meest prominente Hezbollah in het zuiden van Libanon, een paramilitaire groepering wiens kracht geschat wordt als gelijk aan dat van een middelgroot leger. Haar soldaten zijn goed getraind en hebben heel wat gevechtservaring, en haar rakettenarsenaal wordt geschat op 150 000 stuks. Daarnaast is Iran ook geallieerd met sjiietische milities in Irak, de zogenaamde Hasjd al-Sja’bi, ondersteunt het massaal de Assad-regering in Syrië en steunt de Houthirebellen in Yemen.

De brede populariteit van zowel de soennitische islamisiten als het politieke sjiisme onder het volk hebben de reactionaire Golfmonarchieën ertoe gedreven in te zetten op sektarische wahhabitische propaganda om een kloof te drijven tussen de twee. Het identitaire conflict tussen soenni en sjia is dus niet de oorzaak, maar het gevolg van de politieke strijd tussen Iran en de Saoedi’s. Deze tactiek lijkt deels te zijn geslaagd: het radicaal anti-sjiitische IS, dat zich op de leer van Saoedische clericale ideologen baseerde, was daar het meest zichtbare manifestatie van.

ngeval Iran aangevallen zou worden door de VS zou het zijn bondgenoten doorheen het Midden-Oosten mobiliseren om de hele regio in brand te steken

Dat haar succes echter niet totaal is, wordt getoond door de nauwe banden die de islamistische militante organisatie Hamas onderhoudt met Iran, alsook de Iraanse samenwerking met Turkije en Qatar die nog steeds loopt. De reserves om met de sjiieten samen te werken zijn groter geworden bij de bevolking, maar niet onoverkomelijk.

Totale oorlog

Ingeval Iran aangevallen zou worden door de VS zou het zijn bondgenoten doorheen het Midden-Oosten mobiliseren om de hele regio in brand te steken. Hezbollah zou haar massale vuurkracht inzetten tegen Israël en guerilla-tactieken gebruiken om een invasie te weerstaan. Samen met de wraakacties van de IDF zou dit leiden tot ernstige vernieling van de Libanese en Israëlische infrastructuur en veel burgerlevens kosten. Hamas zou ondertussen de druk opdrijven tegen Israëls onverdedigde onderbuik, wat haar zou dwingen een oorlog op twee fronten te vechten. Bijzonder kwetsbaar is ook de grens in het zuidoosten van Syrië, waar reeds jaren een opbouw plaatsvindt van Iraanse militaire capaciteit.

In Jemen zouden de Houthi’s eenzelfde moeilijkheid kunnen veroorzaken voor Saoedi-Arabië. Iran heeft de sjiitische rebellen voorzien van ballistische raketten die reeds heel wat schade hebben aangericht aan Saoedische infrastructuur. Dergelijke aanvallen zouden opgedreven worden, en het is niet zeker of de Saoedi’s hier een antwoord op hebben. Samen met de Emiraten voeren zij sinds 2015 een moorddadige campagne in Jemen om de Hadi-regering opnieuw te installeren, en tot zover heeft hun vuurkracht de Houthi’s niet kunnen breken. Een grondoffensief zou ze dan weer in de hand werken, gezien ze dan guerilla-tactieken kunnen inzetten.

De sjiitische milities in Irak en Syrië, getraind en uitgerust door Iran, zouden zich achter de Islamitische Republiek scharen en ingezet kunnen worden voor aanvallen op Amerikaanse militaire uitrusting en infrastructuur doorheen de regio. Amerikaanse troepen zijn momenteel gestationeerd in Rojava, alsook in basissen over heel Irak.

Iran zelf is een geduchte tegenstander. Het bezit een redelijk groot leger met een domestieke militaire industrie en goede defensieve afweerinstallaties.

Bovendien heeft het land zeer onherbergzaam, bergachtig terrein dat een conventionele invasie bemoeilijkt en langdurige guerella-oorlog mogelijk maakt. Het reguliere Iraanse leger wordt ook aangevuld met de elitetroepen van de Iraanse Revolutionaire Wacht, ideologische hardliners die tot taak hebben ‘de islamitische revolutie te beschermen’. Zij maken het ook onwaarschijnlijk dat het Iraanse volk in opstand zal komen tegen de ayatollahs, zoals Bolton en Iraanse verzetsgroepen beweren. Niet alleen heeft de Garde aanzienlijke delen van de Iraanse economie in handen, ze al in haar fanatieke trouw aan het regime ook elk spoor van rebellie bij de wortel uitroeien. Bovedien is er niets wat een verdeelde samenleving meer verenigt dan een gezamenlijk vijand.

Gevolgen

Naast de verliezen in mensenlevens, infrastructuur en ontwikkeling, zou een totale oorlog in het Midden-Oosten ook een reusachtige vluchtelingenstroom richting Europa op gang brengen. De Syrische crisis van 2015 zal daarmee vergeleken nietsbetekenend lijken. Samen met de aanslagen uit ‘wraak’ voor westerse interventie in het Midden-Oosten zal dit leiden tot de verdere groei van extreemrechtse partijen en de polarisatie van het maatschappelijk klimaat.

Het is daarom van essentieel belang dat de EU een fermer standpunt inneemt voor vrede in het Midden-Oosten, bij wijze van zelfbehoud. Indien het tot oorlog zou komen, zullen wij met aanzienlijke moeilijkheden te kampen krijgen, terwijl de veroorzakers ervan vanaf de andere kant van de Atlantische Oceaan toekijken. De maatregelen die de EU tot zover heeft genomen om Amerikaanse sancties op Iraanse bedrijven te verlichten zijn weinig effectief gebleven, waardoor de leiders van de kreunende Iraanse economie steeds dichter bij nucleaire militarisering worden gedreven. De EU moet samen met de andere landen van de JCPOA duidelijk maken aan de VS dat haar queeste voor totale hegemonie in het Midden-Oosten onhaalbaar en onrealistisch is in een multipolaire wereld.

De oorlog in Afghanistan liet een gebroken en verdeeld land achter. De Irakoorlog leidde tot het onstaan van IS. De invasie van Libië effende de weg voor grote migratiestromen uit het zuiden. Vergeleken met een oorlog met Iran, waren dit echter wandelingen in het park. Een oorlog met Iran zou een ware ramp zijn.

LEES OOK
Redactie Apache / 18-11-2010

Sohrab: een Iraanse muzikant op de vlucht

Nauwelijks een jaar nadat hij vrijgelaten werd uit een Iraanse gevangenis, brengt de Teheraanse artiest Sohrab een experimenteel album uit bij het hippe Londense muzieklabel Touch…
Sohrab - A Hidden Place
Tim F. Van der Mensbrugghe / 05-01-2010

Het besmeurde leven van oliehandelaar Marc Rich

Marc Rich: als de naam een belletje doet rinkelen, moet het al een belletje zijn dat onaangename rillingen veroorzaakt. De Joods-Amerikaanse zakenman staat geboekstaafd als een…
The King of Oil