Maar de weg erheen is zoals de koorddanser die in een poging de overkant te halen balanceert boven het ravijn. Vandaag zijn we allemaal koorddansers. Sommigen zullen de overkant halen zonder veel kleerscheuren, anderen zullen er wellicht wat langer over doen, nog anderen zullen er permanente hoogtevrees aan over houden. Maar wat met de mensen die niet over de nodige durf of het juiste evenwicht beschikken? Wat met hen die niet de juiste attitude of competenties hebben om de overkant te halen?
In pre-corona tijden vormde jobcreatie de achilleshiel van de vorige federale - 'jobs, jobs, jobs' - en Vlaamse Regering. Jobcreatie voorziet de economie van de nodige zuurstof en vermijdt dat we de welvaartstaat kunstmatig moeten beademen. Bovendien is er op het vlak van de werkzaamheidsgraad nog een aanzienlijke groeimarge, want België behoort al jaren tot de mindere leerlingen van de Europese klas.
De kaarten in het post-coronatijdperk zullen opnieuw worden geschud. Hoe groot de schade wordt is vandaag niet te becijferen, maar dat de werkloosheid vooral onder de kwetsbaren zal pieken, daar hebben we geen glazen bol voor nodig. Specialisten waarschuwen dat de fall-out van de corona zich ook zal vertalen in meer burn-out, angstpsychosen en depressies. Iedereen veilig aan de overkant brengen wordt, eenmaal het stof is gaan liggen, de vitale rol voor de verschillende regeringen van dit land. Maar het wordt een lastige evenwichtsoefening, want van enige budgettaire ruimte zal geen sprake zijn.
Reddingsboei
Alle maatwerkbedrijven (de vroegere sociale en beschutte werkplaatsen), arbeidszorginitiatieven en lokale diensten economie vormen samen de sociale economie (SEC). Deze kan een reddingsboei worden in woelige post-corona wateren. Het belang van de SEC wordt al langer door Bea Cantillon en andere experten onderstreept. Hoewel erg summier is het hoopgevend dat ook het Vlaamse regeerakkoord van september 2019 hieraan de nodige aandacht schenkt. Maar dat was voor corona, straks leven we in een nieuwe realiteit met wellicht nieuwe prioriteiten.
Wat vandaag als essentiële sectoren voor de samenleving wordt beschouwd, is klip-en-klaar. Het zijn “handelszaken, private en publieke bedrijven en diensten die noodzakelijk zijn voor de bescherming van de vitale belangen van de natie en de behoeften van de bevolking” zoals ze staan opgelijst in het Belgisch Staatsblad van 18 maart. De SEC bedrijven ontbraken, terwijl ze perfect in dat plaatje passen. Dus vond de Vlaamse regering enkele weken later de SEC wel essentieel, ondanks hevig protest van de vakbonden. Zorgverstrekkers, personeel van grootwarenhuizen, transporteurs van levensmiddelen of mensen uit de SEC, de laatste tijd is overduidelijk dat ze allemaal van vitaal belang zijn om het land draaiende te houden.
Vorig jaar werkten 26.000 mensen in de Vlaamse SEC. Dit is vandaag de maximumcapaciteit, maar het potentieel ligt minstens vijf maal hoger. Meer en grotere maatwerkbedrijven kunnen dus nog makkelijk 100.000 mensen extra tewerk stellen. Bovendien berekende Bea Cantillon en haar team dat elke job in de sociale economie de overheid jaarlijks 5.000 euro opbrengt wegens geen werkloosheids- of ziekte-uitkeringen.
Elk jaar stroomt ongeveer 10% van de maatwerkers door naar een bedrijf in de normale economie (NEC), waar men schreeuwt om meer arbeidskrachten. Ook hier ligt het potentieel een stuk hoger en mogen we gerust wat ambitieuzer zijn. Alweer hoopgevend in het Vlaamse regeerakkoord is dat de werkgevers beloond zullen worden om meer mensen te laten doorstromen. Maar laten doorstromen en succesvol en duurzaam integreren van maatwerkers in een NEC bedrijf is meer dan enkel een centenkwestie. Het komt er in de eerste plaats op aan een bedrijfscultuur te creëren die maatwerkers ruimte biedt om te groeien. Dat begint bij het stellen van haalbare verwachtingen en de juiste omkadering.
Tot slot, speelt de SEC een essentiële rol in het versterken van het maatschappelijk weefsel en de sociale cohesie. Als gevolg van de mogelijke toenemende werkloosheid onder de meest kwetsbaren dreigt ook de armoede te pieken en dreigen we een deel van de mensen te verliezen, die zich mogelijks verleid zullen voelen door simplistische oplossingen en holle slogans van populisten.
Dus, beste dames en heren politici, denken jullie er straks ook aan om deze kwetsbare koorddansers te “zekeren”. Het ravijn of de overkant zijn de enige alternatieven. De keuze is duidelijk.
