Dit is een gastbijdrage. Een Apache-lezer levert met dit stuk een bijdrage aan het maatschappelijk debat. De auteur schrijft in eigen naam en is verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst.

De opgeklopte non-rel tussen AOC en Damiaan

Gunther Malin
cover
Alexandria Ocasio-Cortez en pater Damiaan. (Foto’s CC: Ståle Grut, William Brigham)

Alexandria Ocasio-Cortez (AOC) is het jongste Democratische Congres-lid ooit in de Verenigde Staten. Ze maakt al een poos furore in 'the land of the not so free anymore' met haar strijd voor onder meer kansarmen en BIPOC (Black, Indigenous & People of Colour). Eén van haar recente wapenfeiten betreft een pleidooi over de standbeelden in Hawaï en het Capitool, waarbij ze oproept om ook meer aandacht te geven aan vrouwen en BIPOC die een rol gespeeld hebben in de geschiedenis.

Veel standbeelden staan immers voor blanke mannen. In Hawaï staat er bijvoorbeeld geen beeld van de laatste (vrouwelijke) monarch van het eiland, Liliuokalani, maar wel van pater Damiaan  -  het voorbeeld dat AOC aanhaalde om haar punt te maken.

Een voorbeeld, geen aanklacht, want AOC zegt letterlijk (vertaald): “Dit is geen aanklacht tegen pater Damiaan.” Wel wil ze duidelijk maken dat het feit dat de meerderheid van vereeuwigde historische personen in onder meer het Capitool blank én man is, een uiting is van ‘white supremacy’ (het blanke ras superieur vinden, GM.) in de westerse geschiedenis. En dat mag volgens haar wel eens veranderen.

inzet
De originele woorden van Alexandria Ocasio-Cortez (Bron: Twitter).

Onderdrukking

Op eigen bodem kreeg AOC al snel de wind van voren op sociale media. Haar werd verweten pater Damiaan een ‘white supremacist’ te noemen en hem te haten.

Ocasio-Cortez verduidelijkte vervolgens op Twitter meerdere keren haar standpunt: “At no point did I say Fr. Damien was a bad figure — in fact, I explicitly stated that my observations weren’t about litigating his or any individual statue. It’s about the fact that a huge supermajority of statues in the Capitol are white men. Barely any women or BIPOC.”

De storm bleef echter woeden: AOC bestempelde pater Damiaan als ‘een onderdrukker’ in een vorm van doorgedreven politieke correctheid en ‘cancel culture’ van dissidente meningen.

Wat echter opvallend was: van de grootste Amerikaanse kranten was er, leert een check via Google, geen enkele die erover berichtte. Zij hadden de oproep duidelijk begrepen zoals ze bedoeld was en niet opgeklopt tot een intifada tegen het blanke ras.

Beeldenstorm

Waar dit in eigen land nauwelijks stof deed opwaaien in de media, dachten onze Vlaamse media echter dat de (onthoud: verdraaide!) woorden van AOC een te goede voorzet waren om te laten liggen. In de koppen gebruikten ze weinig subtiele bewoordingen.

In nagenoeg elke titel leek het alsof Ocasio-Cortez de strijd aanbindt met pater Damiaan en zijn nagedachtenis. Terwijl, nogmaals, dat in haar originele boodschap totaal niet het geval was. Zo komt in De Gazet van Antwerpen zelfs het woord ‘beeldenstorm’ aan te pas  -  een woord dat Theo Francken (N-VA) voor de publicatie van het GVA-artikel ook gebruikte op 1 augustus. Ik laat in het midden of dat toevallig is.

collage
Collage van de Vlaamse (online) koppen over de hele zaak. (Bron: GoPress)

Ook op Twitter waren niet enkel politici, maar ook journalisten er als de kippen bij om een statement te maken. Opvallend is dat wat de politiek betreft, de overtrokken conclusies enkel kwamen vanuit rechts (N-VA) en extreemrechts (Vlaams Belang).

Toch namen onze media die framing klakkeloos over. Een slecht karakter zou zeggen dat ze met de broek op de knieën voorovergebogen stonden, maar ik hou het bij: ze gingen er wel erg makkelijk in mee.

tweets
Rechtse politici recupereren vlotjes de foute premisse over AOC. Een politiek journalist neemt de trend vlotjes over. (Bron: Twitter)

Ongeacht wat vele journalisten en mediamensen in m’n privéberichten beweren, ben ik echter wel eerlijk. Daarom vind ik het nodig om tussendoor een eervolle vermelding neer te pennen voor De Standaard, waar Marc Reynebeau (who else) de hele zaak in een meer correcte context plaatste met het stuk ‘Nee, het beeld van pater Damiaan moet niet weg’.

Falende vierde macht

De schade van dit, zoveelste, falen van onze vierde macht is in dit geval beperkt. Mocht een Amerikaanse politica echt (quod non) pater Damiaan willen verwijderen uit de openbare ruimte, verandert dat voor ons geen sikkepit. We kunnen hoogstens wat verontwaardigd doen over onze ‘nationale trots’ en boos de vuist ballen richting een zoveelste politiek-correcte buitenlander die haar geschiedenis niet kent.

Het is echter wel tekenend voor de pure commerce waarin onze media een probleem creëren dat er niet is. Ze wakkeren de controverse aan, wat dan vlotjes gedeeld wordt, om vervolgens talloze analyses te kunnen publiceren, die opnieuw vlotjes gedeeld worden.

Dit fake news, want iets wat gebaseerd is op een valse premisse is… fake, is dan weer wel schadelijk voor de oprechte strijd voor diversiteit, (BI)POC, representatie, verdraagzaamheid, …

Deze slechte berichtgeving bleek overigens de ideale aanleiding voor pater Damiaan-adepten om van zich te laten horen: “Amerikaanse politica haalt zich woede van Tremelo op de hals.” Het angstzweet brak Ocasio-Cortez ongetwijfeld uit.

Vunzige cirkel

En zo komen we bij een inmiddels duidelijke strategie van redacties, namelijk een probleem creëren waar er geen is, om de discussie (en clicks) op gang te brengen en nadien de oplossing of het antwoord (en dus weer clicks) te verzorgen. We zagen het al enkele keren na de persconferenties van de Nationale Veiligheidsraad, die vaker wel dan niet vrij duidelijk zijn maar waar media onduidelijkheid scheppen om zo antwoorden te kunnen bieden.

En de publieke opinie is met bovenstaand geval opnieuw bediend van wat ze meer dan wat dan ook wil: drama. Zoals journalisten-typetje Jonathan Pie het kleurrijk zegt: “OUTRAGE! You fucking love it, don’t you?! (…) Is it offense you feel? Or is that feeling of offense the exact same feeling as that small shot of adrenaline every time your rapid and passive aggressive Facebook post gets a thumbs up? Yeah, OUTRAGE!”

Zelfs wanneer ‘nieuws’ een scheet in een fles blijkt, hoeft dat bijgevolg geen rem te zijn op weer een hoog aantal shares, tweets en meningen. De monitoren op de redacties kleuren opnieuw frisgroen en daar doen nieuwsfabrieken het uiteindelijk voor. Duimpje omhoog, bonus binnen, op naar het volgende bommetje.

Journalists — all trained and selected for obedience by media all seeking to maximise profits within state-capitalist society — tend to respond to the same events in the same way. (…) Many journalists clearly believe everything they are saying and clearly have no awareness that they are conforming to the needs of power.

— ‘Newspeak in the 21st Century’, David Edwards & David Cromwell

Update (6/8): Alexandria Ocasio-Cortez werd ook om een reactie gevraagd. Haar team antwoordde kort na publicatie van deze bijdrage via e-mail. In het antwoord benadrukken ze nogmaals dat AOC geen probleem heeft met een standbeeld van pater Damiaan, maar dat ze wilde wijzen op een patroon van standbeelden van voornamelijk blanke mannen. Het team zegt overigens letterlijk: “Pater Damiaan heeft erg goede daden verricht en zijn rol in de geschiedenis moet zeker verteld worden.” Het punt van AOC is om net zoals bij het verhaal van Damiaan ook aandacht te geven aan onder andere ‘natives’ van Hawaï die ook goede daden verricht hebben.  

Uitgelichte foto's: CC Ståle Grut & William Brigham

LEES OOK
Paul Gebruers / 04-03-2024

Dalle ziet onweer boven mediagroepen door einde krantencontract

De mediaminister erkent het grote belang van de distributiesteun voor hun businessmodel.
Portret van Vlaamse mediaminister Benjamin Dalle (CD&V) die naar links kijkt.
Paul Gebruers / 19-02-2024

Ontslagen bij Mediahuis brengen einde van papieren krant dichterbij

De geschrapte concessie voor de distributie kan de digitale transitie nog versnellen.
Mediahuis hoofdzetel
Tom Cochez / 17-02-2024

Het stockholmsyndroom van de Vlaamse journalistiek

De reacties op een biografie van Christian Van Thillo tonen waarom mediakritiek in Vlaanderen niet kan.
Beeldmontage van de toren van DPG Media in Antwerpen met Christian Van Thillo en het logo van DPG Media op het groot scherm boven de ingang.