Over aanhalingstekens
Wat zijn ze toch heerlijk handig, die aanhalingstekens. Ze laten de schrijver toe alle kanten op te gaan. Die gebruikt ze om verwarring te scheppen of om er het kluwen van een onzorgvuldig betoog mee te ontwarren. Je neemt er lafhartig afstand mee van wat je schrijft, maar drukt er net zo goed een moedige maar minder welgevallen mening mee door.
Aanhalingstekens manen de lezer tot voorzichtige overweging. Ze vragen de lezer om een beslissing over de betekenis van wat zich tussen de aanhalingstekens betreft.
Dat die betekenis niet automatisch volgt, is duidelijk. Wat ze dan wel is, moet ontdekt worden.
Over evidenties
Laten we eerst aannemen dat de liberale democratische rechtstaat waarin de vrije markt regeert meer is dan een gretig gedeelde illusie. Laten we vervolgens veronderstellen dat die illusie de ideale wereld vormt. Laten we tot slot geen tijd verdoen aan levensnoodzakelijke twijfel over beide vorige aannames.
In die ideale wereld zou privacy geen gespreksonderwerp hoeven te zijn, tenzij voor een kleine groep mensen wier taak het is om de verhoudingen tussen de actoren af te wegen, telkens een verandering van een tijdelijk equilibrium daarom vraagt. In die ideale wereld zou niemand zich hoeven af te vragen of de vrijheid om onbespied te doen wat het is dat mensen doorgaans doen, niet op een of andere onzichtbare manier wordt ingeperkt omdat wie deze vrijheid aantast daar een voordeel kan uit putten.
In die ideale wereld zou het fundament van de rechtstaat moeten volstaan. Dat fundament staat net niet in steen gebeiteld en belooft een verhouding tussen overheid en burgers die niet bezwaard wordt door welke neiging tot inmenging dan ook. In die ideale wereld heerst de wet. Niet de willekeur of de verleiding van de opportuniteit. In die ideale wereld heeft de uitspraak dat we vrij geboren worden betekenis en wordt aan die vrijheid enkel getornd als elk alternatief ontbreekt.
In die ideale wereld is privacy een evident kenmerk van burgerschap.
In die ideale wereld zou de vrije markt vrij zijn, ingenomen door steeds wisselende bewust handelende actoren die op voet van gelijkheid en in volle vrijheid besluiten tot transacties die ontdaan zijn van elke overbodigheid.
In die ideale wereld zou transparantie het kenmerk van elke transactie zijn waardoor permanent duidelijk is waaruit de transactie bestaat. Voor alles wat de waarde van de transactie uitmaakt zou niets anders dan een gepaste prijs gevraagd en niets meer dan die prijs betaald worden.
In die ideale wereld is privacy een evident kenmerk van lidmaatschap.
Over ‘privacy’
We leven niet in een ideale wereld. We leven in een wereld waarin ‘privacy’ voorwerp uitmaakt van gevechten die zich op verschillende fronten tegelijk voordoen.
‘Privacy’ is de inzet van strijd die gestreden wordt in de arena van semantiek; een arena zonder vaste vorm, die ons dwingt om steeds weer te expliciteren waar de tekens voor staan. De vloeibaarheid van betekenis noopt tot aanhalingstekens.
‘Privacy’ is de inzet van strijd die gestreden wordt in de arena van aandacht; een arena zonder eenduidig strijdende partijen, die ons dwingt om steeds weer bloot te leggen wie waarom wat doet.
‘Privacy’ is de inzet van strijd die gestreden wordt in de arena van misleiding; een arena waarin niemand echt strijdt, die ons dwingt in te gaan tegen de lokroep van schijnmanoeuvres.
Over ‘privacy’ als handelswaar
‘Privacy’ bestaat niet meer. Niet omdat privacy niet meer bestaat en al helemaal niet omdat privacy geen belang meer zou hebben. ‘Privacy’ bestaat niet meer omdat het lang niet meer gaat over de complexiteit van de fenomenen waarover juristen en ethici, sociologen en psychologen zinvolle maar onvolledige uitspraken doen.
Waar de teloorgang van privacy volgt uit de wens van winstmaximalisatie, presenteert ‘privacy’ zichzelf als handelswaar. Privacy is een ontoelaatbare prijs die aangerekend wordt, ‘privacy’ is een bron van inkomsten voor zelfverklaarde kruisvaarders op zoek naar economisch en symbolisch kapitaal en een slinks middel voor de paar quasi-monopolisten die ook het laatste restant van concurrentie uit de weg willen.
Met weerzinwekkende minachting voor privacy smeken de behoeders van ‘privacy’ het misleide publiek om appreciatie. Die dient het profijt, niet de privacy.
Over signalen
Uiteraard is privacy van het grootste belang.
Zonder privacy is het onmogelijk om een individu te zijn. Dat ben je pas als er onderscheid mogelijk is tussen het “ik” en de “ander”.
Zonder privacy is het onmogelijk om een rol te vervullen in een samenleving. Dat kan je pas als er manieren zijn om rollen af te schermen.
Zonder privacy is het onmogelijk een moreel handelend wezen te zijn. Dat ben je pas als er keuzevrijheid is.
Zonder privacy is het onmogelijk om burger te zijn in een democratie. Dat ben je pas als de implicaties van dat burgerschap door alle partijen ter harte worden genomen.
‘Privacy’ heeft dan weer nauwelijks enig belang en schaadt meer dan het beschermt, als we even minder aandachtig zijn.
Want meer dan een signaalfunctie heeft ‘privacy’ niet. Terwijl we er massaal onverschillig onder blijven of er net door geagiteerd worden, leidt ‘privacy’ af van waar het op dit moment echt zou moeten over gaan.
De aandacht die uitgaat naar ‘privacy’ heeft alles te maken met de wijze waarop de paar grossiers van steriele uniformiteit (te) groot geworden zijn als doodgraver van privacy.
Aan de verdere opmars van deze private supermachten komt voorlopig geen einde. Die opmars verdient veel meer aandacht, aandacht die nu te gemakkelijk wordt opgeëist door ‘privacy’. Die opmars dreigt immers de democratische idee buiten spel te zetten.
We staren ons blind op een kanarie in ademnood en vergeten ondertussen dat het gas zich verder opstapelt. Daarom: weg met ‘privacy’.
