Dit is een gastbijdrage. Een Apache-lezer levert met dit stuk een bijdrage aan het maatschappelijk debat. De auteur schrijft in eigen naam en is verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst.

UNEF in het oog van de storm

Freddy De Pauw
EDUCATION-UNIVERSITE-IMMIGRATION
Betoging van UNEF voor de regularisering van studenten zonder papieren, 6 februari 2010 (Foto: © François Guillot (AFP))
Uitpers

Dit artikel is een overname van onze partner Uitpers. Lees hier meer over het netwerk waarmee Apache samenwerkt voor een breed spectrum aan onderzoeksjournalistiek.

Mélanie Luce, voorzitter van UNEF, was in twee tv-uitzendingen op de rooster gelegd over vergaderingen waarin personen die zich gediscrimineerd voelen onder elkaar – met uitsluiting van anderen – over hun situatie praten. Naar geslacht, seksuele voorkeur, huidskleur… Twee keer per jaar, zei Luce, één keer op nationaal niveau, één keer in de afdelingen. "Het stelt niet veel voor," zei ze, "we besteden het overgrote deel van onze tijd aan de moeilijke situatie waarin studenten zich door de coronacrisis bevinden."

Toen is de hysterie losgebarsten. UNEF zou ontbonden moeten worden wegens racialisme, een inbreuk op het universalisme, vindt een deel van rechts en uiterst-rechts. Bij militant links zag men er bij de doorbaak van feministische bewegingen vanaf de jaren 1970 geen graten in dat vrouwen apart vergaderden, zonder mannen erbij. Of dat homo’s apart vergaderden. Maar een aparte vergadering per ras? Nee, dat niet.

Gesluierd

Laten we de context bekijken waarin die aanvallen op UNEF gebeuren. De studentenbond kwam de jongste jaren vooral in het nieuws door zijn militante rol in wat rechts het 'islamo-gauchisme' noemt en wat op één hoop wordt gegooid met het 'wokisme' dat volgens president Macron uit de VS is overgewaaid. In dat kader ontstond ook ophef omdat UNEF de gesluierde Maryam Pougetoux als woordvoerder koos voor de Assemblée (Nationale Vergadering van de tweede kamer in Frankrijk, red.).

De gescheiden vergaderingen zijn een gevoelig punt voor bewegingen die zich opwerpen als verdedigers van de ‘laïcité’, de lekenstaat, vooral nu rechts en uiterst-rechts die rol trachten over te nemen

Sommige lokale acties van UNEF-militanten doen wel erg ‘woke’ aan. Voorzitter Luce verontschuldigde zich voor een incident aan Sciences Po in Grenoble waar UNEF-militanten twee professoren zwaar hadden bestookt. Een van die professoren ging niet akkoord om een conferentie te wijden aan de strijd tegen racisme, islamofobie en antisemitisme. Hij vond islamofobie van een andere orde. Daarop werd tegen hem en een collega die het voor hem opnam een zware hetze ontketend.

UNEF nam in november 2019 ook het voortouw in een mars tegen islamofobie, samen met het Collectif contre l’islamophobie en France (CCIF) dat na de moord in oktober vorig jaar op leraar Samuel Paty, werd ontbonden. Aan die mars namen ook La France insoumise met Jean-Luc Mélenchon en de Nouveau Parti Anticapitaliste (NPA) deel.

Nu nemen Mélenchon en Europe Ecologie - Les Verts het op voor UNEF, dat volgens hen het slachtoffer is geworden van een rechtse heksenjacht. Ze letten wel op zich niet over de grond van de zaak, de gescheiden vergaderingen, uit te spreken. Het is een zeer gevoelig punt voor bewegingen die zich opwerpen als verdedigers van de ‘laïcité’, de lekenstaat, vooral nu rechts en uiterst-rechts die rol trachten over te nemen. Een groot deel van links houdt zich dan ook op de vlakte.

Voorgeschiedenis

Er gaat een lange voorgeschiedenis aan het islamo-gauchisme vooraf. De term suggereert een nauwe band tussen moslims en links, twee vliegen in één klap voor rechts. Hier zal dus wel een geurtje aan zitten. En inderdaad, de term werd in 2002 bedacht om het te hebben over acties voor de Palestijnse zaak waarin een deel van uiterst-links en islamisten samen op straat kwamen. Dat daarbij soms anti-Joodse kreten te horen waren, was genoeg om hen in één adem van antisemitisme te beschuldigen. Ze deelden in die optiek hun haat tegen Israël.

Anti-zionisme en antisemitisme werden toen deskundig door elkaar gehaald, zoals de Franse regering dat nog altijd doet. De term islamo-gauchisme kwam de zionisten dus erg goed uit: al wie achter de Palestijnse zaak stapte, links en de moslims, waren antisemieten.

Is er dan niets aan de hand? Dat deel van links dat in oktober 2000 in een pro-Palestijnse actie samen met islamisten samenging, was vooral de trotskistische Ligue Communiste Révolutionaire (LCR) waaruit in 2009 de NPA groeide.

Toen de NPA onder gunstig gesternte in 2010 deelnam aan de regionale verkiezingen, zorgde ze voor ophef door een gesluierde kandidaat voor te dragen. Ook al verzekerde die kandidaat dat ze geen problemen had met onder meer homoseksualiteit, toch vond een groot deel van de achterban dat de NPA een loopje nam met het feminisme en de laïcité. De NPA bleef bij die verkiezingen ver onder de verwachtingen. Ze is wel op die lijn blijven doorgaan. Op de site van de Fourth International vond ik onlangs slechts één bericht van de NPA: solidariteit met het CCIF, het collectief tegen islamofobie van de Moslimbroeders.

Stok

In 2000 toonden dus de LCR en islamisten hun solidariteit met de Palestijnen als slachtoffers van de Israëlische bezetting. Dat er tussen de antizionistische leuzen ook ergens een antisemitisch bord opdook (waarvan links afstand nam), werd aangegrepen om dat samengaan in 2002 af te doen als ‘islamo-gauchisme’ – de term kwam van politoloog Pierre-André Taguieff die dat onlangs in het magazine Marianne verdedigde: “La dimension anitjuive de ces manifestations était frappante…”, aldus Taguieff, die in de zogenaamde judeofobie (afkeer van Joden, red.) de basis ziet van de samenwerking tussen de LCR en de islamisten die meededen aan de betoging.

Dat er tussen de antizionistische leuzen ook ergens een antisemitisch bord opdook (waarvan links afstand nam), werd aangegrepen om de term islamo-gauchisme te lanceren

Kort door de bocht, judeofobie bij uiterst-links, waar zoveel joodse militanten de dienst uitmaken en er permanent over waken dat hun antizionisme wars is van elke zweem antisemitisme. Zeker nu de Franse staat elke boycotactie van Israëlische producten als racistisch bestempelt. Het Europese Hof van Justitie heeft Frankrijk daarvoor onlangs veroordeeld.

De term islamo-gauchisme is dus inderdaad een stok in handen van rechts en van de zionisten om links in brede zin mee te slaan. Al wie bij links kritiek heeft op Israël, is schuldig.

Maar hoe zit het dan met de linkerzijde, waaronder ook UNEF, die solidair is met de islamisten? Ze stapte in november 2019 mee in de Mars tegen islamofobie, samen met het CCIF. En hoe zit het met degenen die in oktober vorig jaar na de onthoofding van Paty weigerden dit als een islamistische aanslag te veroordelen? Waarom zijn ze meegestapt in dat verhaal over islamofobie waarin de moslim het grote slachtoffer is van een racisme waarvoor we ons allen schuldig zouden moeten voelen.

Strijd tegen racisme gaat meer en meer over discriminatie van moslims, en gaat niet meer over racisme. Zeker, wie een donkere huid heeft loopt veel meer kans door de politie te worden gecontroleerd; of men nu moslim, evangelist of ongelovig is. Er is discriminatie inzake wonen en werk, ongeacht of men moslim, anders- en ongelovig is. Er is geen enkele vorm van discriminatie tegenover emirs en sjeiks in de George V of andere luxehotels.

Klassen

De sociale ontvoogdingsstrijd maakt plaats voor een communautaristische

visie (bekeken door de bril van de gemeenschap waartoe iemand behoort, red.) met islamofobie als het grote kwaad. De verdrukte moslim komt als slachtoffer in de plaats van de verdrukte proletariër.

De maatschappij is dan ook erg veranderd: de industrie-arbeiders die in de grote bedrijven de kern van de arbeidersbeweging waren, hebben niet meer dezelfde plaats als weleer, de samenleving raakte geatomiseerd, de neoliberale ideologie ging overheersen, solidariteit zwakte af. Maar de sociale klassen zijn niet verdwenen met de naoorlogse welvaart en sociale bescherming. Er is nog altijd een grote massa die in loonarbeid werkt en een rijke elite die door ondernemen maar vooral speculeren steeds rijker wordt, zeker sinds de crisis van 2008.

Terwijl de sociaaldemocratie haar neus daarbij dichtknijpt en verdergaat zoals voordien, gaat een ander deel van links achter een nieuw uiterst-rechts lopen

De sociale ongelijkheden zijn sindsdien zwaar toegenomen. Terwijl de sociaaldemocratie haar neus daarbij dichtknijpt en verdergaat zoals voordien, gaat een ander deel van links achter een nieuw uiterst-rechts lopen, even of nog meer obscurantistisch dan klassiek uiterst-rechts: islamistisch uiterst-rechts dat droomt van emiraatjes waar de wetten van de lekenstaat niet gelden. “De moslim” is in hun optiek het slachtoffer van islamofobie, die ze op dezelfde voet plaatsen als racisme en soms antisemitisme.

Wordt een blanke Jacques of Jacqueline Dupont als die moslim is, meer gediscrimineerd dan een atheïstische Rachid of Rachida Benhaddad? De kans is zeer groot dat die laatste zwaarder te lijden heeft onder discriminatie bij het zoeken van werk of bij politiecontroles, dan de blanke Dupont.

Discriminatie gebeurt meestal op basis van kleur of een naam waar een kleur bij gedacht wordt. Discriminatie gebeurt ook op klassebasis. Een niet-witte notaris zal veel makkelijker een woning vinden dan een niet-witte arbeider of werkloze, hij of zij zal niet zo gauw kennis maken met hard politieoptreden. Hij of zij zal niet te vinden zijn bij een stakingspiket.

Wordt vervolgd.

Uitgelichte afbeelding: betoging van UNEF voor de regularisering van studenten zonder papieren in 2010 (Foto: © François Guillot (AFP))

LEES OOK
Jan Walraven / 11-04-2016

Finding Alternative Routes to Europe

Nu de overzeese route naar Europa langzaam maar zeker drooggelegd wordt, gaan vluchtelingen steeds inventiever op zoek naar alternatieve routes. Syria Deeply sprak met een…
Afghaanse vluchtelingen komen aan op het Griekse eiland Lesbos (Foto: UNHCR/Jowan Akkash)
Peter Casteels / 24-10-2013

Grenzeloze handel tussen Europa en VS: TTIP

Onderhandelingen over een ambitieus handelsakkoord tussen Europa en de Verenigde Staten moeten elk Europees gezin straks 500 euro extra opleveren. TTIP, zoals het handelsakkoord…
Karel De Gucht (Foto Fiends of Europe)