Met gemengde gevoelens volg ik de berichtgeving over het #pp11 drama, het tragische relaas over hoe een storm in een mum van tijd de feesttenten van Pukkelpop wegblies en de festivalweide achter zich liet met vijf doden en enkele zwaargewonden.
Natuurlijk is er medeleven – mijn eigen kinderen hadden er kunnen zijn. Maar er is ook onbegrip over de proporties die de media aan dit drama geven: de verheerlijking van de rol van sociale media en de bijna apocalyptische ondertoon in de berichtgeving – alsof morgen een hele generatie psychologisch behandeld zal moeten worden voor een post Pukkelpop trauma. Laat ons de term trauma reserveren voor de nabestaanden van de slachtoffers.
Geruchtenstroom
Wat de sociale media betreft, hoor ik evenveel stemmen die stellen dat deze vorm van berichtgeving meer kwaad dan goed heeft gedaan dan stemmen die het tegendeel beweren. De journalisten die Twitter en Facebook als directe bron gebruikten, zondigden tegen de eerste wet van de journalistiek, de wet van checken en dubbelchecken. Daardoor brachten ze een geruchtenstroom op gang, eerder dan dat ze echt bruikbare informatie verspreidden.
Daarnaast liepen die sociale media over van betuigingen van medelijden en lof. Begrijpbaar en wellicht ook steunend, maar net daardoor ging andere, zinvollere informatie verloren in hun tsunami van bits en bytes. Neen, Twitter en Facebook waren donderdagavond geen goede media, geen goede nieuwsbron om te weten te komen wat er precies aan de hand was op Pukkelpop. Vijf minuten televisie van een door de wol geverfde redactie bracht mij als buitenstaander een veel beter beeld over de werkelijke stand van zaken en het kostte me bovendien heel wat minder moeite.
Elite
En op het terrein zelf dan ? Boden sociale media daar dan geen hulp ? Zeker, er waren mensen die hartverwarmend hun diensten aanboden via Twitter en Facebook. Maar enkel de kleine elite die zich een smartphone en een data-abonnement kan veroorloven, kon er een beroep op doen. Een vaststelling die het begrip ‘sociaal’ toch in een bijzonder daglicht plaatst. De échte sociale media donderdagavond waren de tenten van het Rode Kruis, de interventiewagens, de veldwerkers van de verschillende overheidsdiensten en de berichtgeving via de luidsprekers van Pukkelpop zelf die gecontroleerde boodschappen uitstuurden waardoor paniek en groter gevaar vermeden kon worden. Deze media zijn sociaal omdat ze gratis en voor iedereen toegankelijk zijn en omdat ze oog hebben voor het algemene belang.
Vergelijk dat met onze bezorgdheid over het falen van de GSM-operatoren. Een falen dat te wijten is aan het feit dat mensen massaal ‘hond bijt man’ gingen roepen: ‘moeder met mij is alles ok’. Als ouder hoef ik dat niet te weten. Ik ga er vanuit dat alles ok is. Ik verwacht een sms wanneer het tegendeel zich voordoet. Het zegt veel over onze afhankelijkheid van die ‘media’ die we zijn gaan beschouwen als een verlengstuk van onze hartslag. Zodra de connectie even uitvalt, interpreteren we dat valselijk als een infarct. Er is geen nood aan een gesprek tussen minister Turtelboom en de GSM-operatoren om het probleem aan te pakken, wel aan een goed gesprek tussen ouders en kinderen over het al dan niet sms’en van je status.
Hulpstromen
Dan hebben we nog de nastroom in de berichtgeving over deze ramp. Ik hoor en lees zinsneden als ‘mensen die alles kwijt zijn’, ‘Pukkelpop trauma’ en ‘hulpstromen die op gang komen’. Persoonlijk denk ik dan eerder aan vluchtelingenkampen in Somalië en niet aan kerngezonde, weldoorvoede tieners die op amper 100 kilometer van huis een half uurtje langer op de bus of op de trein moeten wachten om opnieuw in hun cocon van welvaart te geraken.
Ze zijn dan misschien een schoen kwijtgeraakt en een tikje vermoeid, ze hebben misschien dingen gezien die je liever niet ziet, maar of dit ook tot een trauma leidt? Ik geloof het niet, tenminste toch niet indien onze media de komende weken het fatsoen opbrengen om de openingspagina’s nuchter en sereen te houden. Iets wat, helaas te betwijfelen valt.
