Aanhangsel

Redactie Apache
Raketten
In tijden van de Koude Oorlog was de NAVO relevant. Tegenwoordig kunnen vraagtekens geplaatst worden bij die relevantie.
Raketten
In tijden van de Koude Oorlog was de NAVO relevant. Tegenwoordig kunnen vraagtekens geplaatst worden bij die relevantie. (Beeld X-Ray Delta One)

Dit weekend verzamelden de leiders van alle achtentwintig lidstaten in Lissabon. Op de agenda stond de toekomst van de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie. Niet dat de toekomst ervan an sich ter discussie stond, maar wel de wijze waarop de organisatie zich de komende jaren moet ontwikkelen. Het ging vooral over de oorlog in Afghanistan en het te bouwen rakettenschild. Die eerste werd door de Verenigde Staten begonnen, het tweede is iets waar diezelfde lidstaat haar zinnen op heeft gezet.

Onverstandige zet

De NAVO werd oorspronkelijk opgericht om de Sovjetunie waar nodig van militaire repliek te dienen. Het was één van de Amerikaanse initiatieven die West-Europa verplichtte te kiezen. Rusland stelde daartegenover het Warschaupact, waarmee het andere communistische landen nog meer naar zich toe trok. Na de Koude Oorlog en de ineenstorting van de Sovjetunie werd die club aan het begin van de jaren negentig opgeheven. Nog twintig jaar later lijkt de Russische president Dimitri Medvedev zelfs aanstalten te maken om een militaire samenwerking met de vroegere aartsvijand op te zetten.

Het was niet zo vreemd dat de NAVO niet gelijktijdig met het Warschaupact onklaar werd gemaakt. Na de Koude Oorlog bleven de Verenigde Staten over als enige wereldmacht, en was het geen onverstandige zet van West-Europa om onder die paraplu te blijven schuilen. Na verloop van tijd traden zelfs heel wat voormalig communistische landen toe tot de NAVO. In de jaren negentig werden evenwel enkel in de Balkan acties ondernomen. Van een concreet vijandbeeld was geen sprake meer.

Dat is momenteel evenmin het geval, maar toch verschilt de wereld als dag en nacht met de situatie zoals ze tien jaar geleden was. In cijfers zijn de Verenigde Staten nog steeds de enige wereldmacht, maar het is een kwestie van weinig tijd vooraleer opkomende machten als China en India (misschien zelfs ook weer Rusland) niet enkel hun economische rol opeisen. Na de bipolaire wereldorde tijdens de Koude Oorlog, en de unipolaire tijdens de jaren negentig, zijn we opnieuw in een multipolair machtsevenwicht beland.

Politieke superioriteit

Dat kan ik bezwaarlijk verkopen als een primeur. Die verschuiving zit er al vele jaren aan te komen. Toch blijft het Europese continent zijn lot verbinden aan dat van de Verenigde Staten met evenveel enthousiasme als toen de Berlijnse muur nog overeind stond. Nog liever dan een eigen politieke visie uit te werken binnen de Europese Unie kiezen de lidstaten ervoor de VS collectief achterna te lopen. De prijs die daarvoor wordt betaald, is zwaar.

In Lissabon stonden Europese leiders wederom handen te schudden met de corrupte Afghaanse leider Hamid Karzai. Het is een beeld dat de politieke superioriteit die de Unie zich graag aanmeet danig onderuit haalt. Net als Guantanamo Bay en andere uitvallen van de Noord-Atlantische partner. Enkel als het over het conflict tussen Israël en Palestina gaat, lijkt Europa zich van de VS te kunnen distantiëren. Niet dat daar verder iemand wat om geeft. Wat Europa voor die volgzaamheid terugkrijgt, is behoorlijk gering. In de klimaatconferentie van Kopenhagen vorig jaar, schoof Barack Obama de Unie met die heerlijke glimlach van hem aan de kant.

In plaats van mee te denken over een nieuwe toekomst voor de NAVO, zou Europa beter aan zichzelf denken en aansturen op een geleidelijke uitdoving. Best in alle vriendschappelijkheid, maar gebeuren moet het hoe dan ook. Anders zou de multipolaire 21ste eeuw wel eens aan Europa voorbij kunnen gaan, en blijft dit continent een aanhangsel van een wereldmacht die al een hele tijd niet meer zo aantrekkelijk oogt als ze ooit was.

Peter Casteels

LEES OOK
Bert Moerman / 16-07-2021

Een vorm van vooruitgang

'Niets is ooit zo slecht dat het voor niets goed is.'
bert moerman
Nadia Nsayi / 30-06-2021

Spijt is niet genoeg

België moet samenwerken met Congolese leiders die hun land willen opbouwen.
de croo in congo
Anton Jäger / 04-06-2021

De Coningskwestie

Wat vertelt de online steun van duizenden Vlamingen over het Vlaanderen van vandaag en gisteren? 
BRUSSELS BOIS DE LA CAMBRE LA BOUM THREE