Nu Hosni Moebarak verdreven is en het leger vastberaden lijkt om verkiezingen te organiseren, heeft de Egyptische revolutie veel weg van een sprookje. Tot vrijdag bleef de kans bestaan dat de dictator het protest zou kunnen doen doodbloeden – de internationale aandacht nam zienderogen af – of doen escaleren door het gewelddadige elan van enkele dagen daarvoor weer op te pakken. Moebarak vluchtte echter en maakte het ondenkbare waar. De Egyptenaren kregen hun land terug zonder dat daarvoor noemenswaardig bloedvergieten nodig was. Het is een zegetocht voor het land, en binnenkort misschien de regio, maar eigenlijk kan de hele wereld hiervan leren.
De Egyptenaren kwamen de straat op voor vrijheid en waardigheid. De incoherentie van hun boodschap werd door sommige commentatoren omstandig aangekaart, maar eigenlijk was die loepzuiver. De protestanten – in het begin vooral jonge hoogopgeleiden, maar het protest waaierde uit over de hele bevolking – vroegen om democratische hervormingen zodat alle burgers mee kunnen beslissen over de toekomst van hun land. Eigenlijk vroegen zij om wat wij al een hele tijd hebben. Een vreemde ervaring.
Afkeer
Dat het politieke bestel in België onder vuur ligt, hoeft geen betoog. Met steeds meer vertoon demonstreren burgers van allerlei slag hun afkeer van de politiek. Het wereldrecord maakt ons een beetje speciaal, maar die afkeer is in Europa niet erg origineel. Democratische elites in alle Europese landen kunnen op weinig vertrouwen rekenen, en waar partijen die zich van het hele bestel distantiëren opkomen, zijn zij bijna steeds succesvol. Wie beweert dat de Westerse democratie in een crisis verkeert, trapt een open deur in.
De liberale en democratische idealen blijken sterker dan hun vaders
Ook verschillende bestuurders wijken steeds meer en enthousiaster af van het democratische ideaal. Silvio Berlusconi is daar het meest markante voorbeeld van, over wie onlangs een boek verscheen met als ondertitel Modern leiderschap. Rusland lijkt het al een hele tijd zonder goed functionerende democratie te kunnen stellen, en de besluitvorming van de Europese Unie lijkt nog maar weinig op de stadsraden van het oude Griekenland. Bovendien hangt sinds enige tijd het Chinese model als een donderwolk boven onze democratische structuren. Zonder zelfs maar schijnverkiezingen, presteert het land op economisch vlak vele malen beter dan haar Westerse tegenhangers. Het doet bij steeds meer mensen het water in de mond lopen.
Noodzakelijke stapEn dan is daar plots Egypte. Door Mubarak en het leger weldadig te steunen, maakte het Westen decennialang duidelijk zelfs niet in een democratie voor dat land te geloven. De mensen die opgroeiden in deze politiestaat hebben alle reden om ons de rug toe te keren. Je zou denken dat de praatjes die wij in Irak en Afghanistan houden hen doen kokhalzen, maar niets is minder waar. Ze willen precies hetzelfde. Ondanks de waanzinnige hetze die in het Westen tegen de Moslimbroederschap wordt gevoerd, wil de meerderheid van de Egyptenaren een politiek bestel waarin elke stem telt. Of op zijn minst wordt geteld.
Aan het begin van het tweede decennium van de 21ste eeuw stemt dat uitermate hoopvol. Veel Westerse burgers en bestuurders geloven er niet meer in, maar de liberale en democratische idealen blijken sterker dan hun vaders. De mensen op het Tahrir-plein hebben dat bewezen. De weg ligt met hindernissen bezaaid en het eindresultaat is verre van zeker, maar zij zetten een eerste, noodzakelijke stap naar een betere toekomst. Misschien volgt de rest van het Midden-Oosten, en wie weet daarna zelfs andere landen als China en Rusland. En heel, heel misschien komt het met het Westen ook wel weer goed.
