Fouten worden overal gemaakt en mediabedrijven vormen helaas geen uitzondering op die regel, integendeel. Volgens Nick Davies, onderzoeksjournalist bij The Guardian die zijn eigen professie tot onderzoeksobject maakte, heeft de toenemende commercialisering van mediabedrijven de zaken er niet op verbeterd:
de commercialisering van de media heeft de werking van kranten zodanig veranderd dat journalisten structureel vatbaar geworden zijn voor de publicatie van verhalen die bol staan van leugens, vervormingen en propaganda.
Maar hoe gaan kranten om met de eigen uitschuivers? Het voorbeeld van de berichtgeving over de vermeende ziekte-uitkering van de moordenaar van Kitty Van Nieuwenhuysen maakt duidelijk dat er weinig bereidheid lijkt te bestaan om open en eerlijk te communiceren over fouten.
Waar gaat het over?
In april 1999 werd Galip Kurum, een van de drie criminelen die later veroordeeld zou worden voor de moord op politieagente Kitty Van Nieuwenhuysen, in de rug geschoten na afloop van een overval op een postkantoor. Kurum werd werkonbekwaam en invalide verklaard. Tijdelijk – tot eind 2002 – ontving hij een invaliditeitsuitkering. De Standaard en Het Nieuwsblad brachten maandag niettemin het bericht dat Galip Kurum, ook na zijn veroordeling in de zaak-Kitty Van Nieuwenhuysen en tot op de dag van vandaag een uitkering krijgt en rustig geld oppot tijdens zijn verblijf in de gevangenis.
Hoe komt dit verhaal in de krant?
Via N-VA-Kamerlid Nadia Sminate. Beide kranten schrijven heel formeel en blijkbaar op eigen gezag dat aan Galip Kurum:
(een) invaliditeitsuitkering (werd) toegekend die hij ook na zijn aanhouding en zelfs na zijn veroordeling in de zaak-Kitty is blijven ontvangen. Want wie een ziekte-uitkering krijgt van het ziekenfonds, blijft daarvan genieten als hij in de gevangenis raakt.
Maar ook N-VA-Kamerlid Nadia Sminante komt in het artikel aan het woord. Ze bereidt in dat verband een wetsvoorstel voor en haalt flink uit naar de ziekteverzekering:
Gevangenen die een ziekte-uitkering kregen, hebben bij hun vrijlating een flinke spaarpot; wie vóór zijn gevangenschap werkte, krijgt niets. Wie heeft daar een ethische uitleg voor? Dit is een uiting van de algemene laksheid van de ziekteverzekering
Was de fout te vermijden?
Het antwoord op die vraag is evident positief. Een telefoontje naar het Riziv om het verhaal te checken zou wellicht duidelijkheid hebben gebracht. Waarom dit niet is gebeurd, heeft wellicht veel te maken met de structurele veranderingen op redacties waar steeds meer door steeds minder journalisten moet worden gedaan. De tijd om zaken grondig te checken ontbreekt steeds vaker.
Hoe wordt de fout rechtgezet?
Misschien wel problematischer dan de fout zelf is de manier waarop er vervolgens mee wordt omgegaan. Zoals de onderstaande screenshots van de kranten in kwestie tonen verschenen de originele stukken groot op pagina 5, de ‘rechtzettingen’ een dag later stonden bij De Standaard en Het Nieuwsblad respectievelijk op pagina 10 en 13. Heel kort en afgemeten.
Wat zijn de gevolgen?
Het mag duidelijk zijn dat De Standaard en Het Nieuwsblad proberen om de eigen fout te minimaliseren in de hoop zo de imagoschade te beperken. Blijkbaar wordt er nog steeds vanuit gegaan dat zoiets het best lukt door het verhaal in een hoekje weg te stoppen.
Voor de nabestaanden in dit verhaal is de hele berichtgeving nodeloos pijnlijk.
Voor de beeldvorming over de werking van het overheidsapparaat, in het bijzonder de ziekteverzekering is de foutieve berichtgeving dan weer bijzonder schadelijk.
Helemaal onderaan de rechtzetting in De Standaard en Het Nieuwsblad lezen we:
Het Riziv vreest dat dit foutief bericht onnodig leed berokkende aan de nabestaanden. De reglementering werd correct toegepast en van laksheid is geen sprake, ook niet bij de ziekenfondsen, luidt het.
Vraag is wat van twee zinnetjes, weggemoffeld ergens onderaan pagina 13, precies blijft hangen. Al blijft het het natuurlijk beter om iets te schrijven dan helemaal niets.
Dit artikel kwam tot stand met steun van de Vlaamse overheid.
