In Frankrijk passen steeds meer mensen voor hun sociale rechten. Naast een groot ondergebruik van het leefloon, schrijft een groeiende groep werkzoekenden zich niet langer in bij de pôle emploi, de Franse tegenhanger van de VDAB. Daarbij verzaken ze aan hun rechten op een werkloosheidsuitkering of een andere vorm van vervangingsinkomen. Niet zelden gaat het om mensen met een diploma, met een uitgebreide werkervaring maar steeds minder hoop op een vaste job. Een van hen ben ik.
Onderkant van de samenleving
In de verklaringen op Rue89 kan ik me terugvinden: een inschrijving gaat gepaard met een gigantische, zinloze bureaucratie. Afspraken met bedienden van pôle emploi leveren nooit een waardevol gesprek op. Het is niet eens duidelijk op wat voor rechten je aanspraak kan maken. Uiteindelijk ben je beter als je gewoon op jezelf aangewezen bent. Lees: we trekken onze plan wel, laat ons gewoon met rust. En houd in een moeite die uitkering maar voor mensen die er wel iets mee zijn.
Misschien ben ik ook gewoon te laf om een uitkering aan te vragen
Natuurlijk heb ik het wel geprobeerd: bij mijn aankomst in Frankrijk kreeg ik enkel wat tijdelijke, ongeschoolde jobs vast. Ik legde mijn oor te luister bij pôle emploi maar eigenlijk konden ze met mijn profiel niets aanvangen. Perfect drietalige socioloog? Gediplomeerd leerkracht in België? Ervaring als lesgever aan de universiteit? Nou, misschien is deze vorming tot wijngaardsnoeier wel iets voor jou. Het zou schrijnend zijn, moest het niet zo lachwekkend zijn. Ik leerde wijngaarden snoeien maar meer nog veranderde mijn kijk op de onderkant van de samenleving. (Voor de opleiding tot tractoriste paste ik.)
Na de vorming kwam niets. Ja, een voorstel om seizoensarbeid te doen in een wijngaard driehonderd kilometer van huis. Je kreeg er logies en een minimumloon. Verder enkel documenten: dit invullen, dat afstempelen. Op een moment moet ik zelfs in de buurt geweest zijn van het recht op een vervangingsinkomen, maar toen had ik al afgehaakt. Situatie niet geactualiseerd, geschrapt uit de lijsten. Misschien ben ik ook gewoon te laf om een uitkering aan te vragen. Je hebt er verdomme een hoop moed voor nodig, jezelf maandelijks te laten vernederen voor een aalmoes.
Mediaanarmoedegrens
Het gevolg is een opeenstapeling van tijdelijke en eenmalige rotzooi. Kamers verhuren in huis. Een stukje schrijven. Klusjes links en rechts. In december weer een maand het slachthuis in. Je betaalt belasting zoals eenieder, dus niemand kan je iets verwijten. Een gezinsinkomen dat al drie jaar flirt met de mediaanarmoedegrens is ons deel, hoewel we gevoelsmatig ondanks alles ruimschoots middenklasse zijn. Het kan, niet met twee voltijds afjakkeren en toch een aangenaam leven.
Wat er onder lijdt, is je geloof in de samenleving. Dit is de boodschap. Wij zijn geen marginalen, geen profiteurs, geen stommeriken. Maar van uw zogenaamde samenleving en haar vingerwijzingen keren we ons af. Steeds verder. En elke dag zijn we met meer.
