Waarom worden uitgevers van kranten en tijdschrift in België vrijgesteld van btw? De fiscale maatregel zorgt er immers voor dat de Belgische schatkist jaarlijks ongeveer 190 miljoen euro aan inkomsten misloopt. Het antwoord op die vraag ligt in het verleden, toen kranten en hun uitgevers nog zuilgebonden waren. De overheid hielp een handje door de uitgevers vrij te stellen van btw: een indirecte vorm van overheidssteun.
Concurrentievervalsing
De maatregel bestaat tot op vandaag en wordt door de Europa aanvaard, net omwille van die historische situatie. Maar sinds enkele jaren stelt zich een probleem: wat met de digitale uitgaven? Er is geen enkele goede reden te bedenken waarom digitale kranten en papieren kranten een andere behandeling op het vlak van btw zouden moeten krijgen. Europa grijpt echter terug naar de historische lijst van uitzonderingen om de boot af te houden en de gereduceerde btw-tarieven te reserveren voor papier.
De gevolgen daarvan zijn groot. Er ontstaat concurrentievervalsing tussen papier en digitaal. Een abonnement op Apache.be bijvoorbeeld, omvat 21 procent btw. Voor de papieren De Standaard of Het Laatste Nieuws is er een btw-0-tarief. Een bijkomend gevolg daarvan is dat krantenuitgevers niet meteen gestimuleerd worden om te investeren in de toekomst, wel in papier en in drukpersen, want daarvoor stopt de overheid hen jaarlijks vele tientallen miljoenen euro's toe.
De Franse onlinekrant, gespecialiseerd in onderzoeksjournalistiek Mediapart, bond de kat de bel aan en weigerde om die reden een hoger btw tarief te betalen dan haar papieren concurrenten. Dat zette uiteindelijk zo'n druk op de Franse overheid dat die zich verplicht zag om, tegen de wil van Europa in, het verlaagd belastingtarief ook voor "digitaal nieuws" in te voeren. Vraag wordt hoe Europa verder met die Franse beslissing omgaat.
Bijkomend gevolg is dat kranten niet meteen gestimuleerd worden om te investeren in de toekomst, wel in papier en drukpersen
Deal
In België wordt het probleem op z'n Belgisch aangepakt. Voormalig minister van Financiën Steven Vanackere (CD&V) kondigde indertijd aan dat hij een Europees fiat had om online kranten, in zoverre het om "identieke replica's" ging van de papieren krant, ook het btw-0-tarief te gunnen. Vanackere sprak echter voor zijn beurt en kreeg achteraf een brief van de Europese Commissie in de bus waarin die maatregel expliciet niet wordt toegelaten. Wat daar, onder grote druk van de medialobby, op volgde was een soort "deal" met de btw-administratie: kranten zouden op hun digitale producten in principe wel btw moeten aanrekenen, maar in de feiten hoefde dat niet ... omdat er niet zou gecontroleerd worden. Die gang van zaken werd aan Apache.be bevestigd op het kabinet van (voormalig) minister van Financiën Geens, maar vervolgens door de minister, in een antwoord op een parlementaire vraag (pdf.) weer tegengesproken: volgens Geens zou de btw-administratie wel degelijk controleren. In de feiten weerspiegelt zich dat echter (nog) niet: voor een digitaal krantenabonnement, identieke replica of niet, vragen krantenuitgevers ook vandaag nog steeds geen btw.
Met een brief waarin ze pleiten voor een snelle regeling op Europees niveau zetten de Europese uitgevers nu druk op de ketel. De ENPA (European Newspaper Publishers’ Association) roept de Europese Commissie op om snel met een voorstel te komen dat uitgevers toelaat eenzelfde btw-tarief te hanteren voor papier en digitaal. De uitgevers pleiten ervoor dat de situatie land per land gelijk gesteld wordt tussen papier en digitaal. Of het zover komt, is twijfelachtig. Waarschijnlijker is dat er op termijn een soort verlaagd eenheidstarief (5 of 6 procent) komt voor papier én digitaal in alle EU-lidstaten.
De brief van ENPA komt er nadat het Europees Hof Luxemburg en Frankrijk veroordeelde voor het hanteren van verlaagde btw-tarieven voor e-books. Daarbij stelt zich nagenoeg hetzelfde probleem: voor papieren boeken geldt in veel lidstaten een verlaagd btw-tarief. Voor de digitale variant is dat niet het geval.
