Al onze aandacht gaat naar de oorlog in Oekraïne. Van het ene breaking news naar het andere. Toch moest ik de voorbije weken vaak terugdenken aan The Dawn of Everything, een boek dat bezig is om in sneltempo de wereld te veroveren. Het werd geschreven door een bekende David (Graeber) – een Amerikaanse antropoloog en de man achter Occupy Wall Street – en een minder bekende David (Wengrow), een Britse archeoloog.
Deze Davids weerleggen in een wervelend relaas van meer dan 700 bladzijden zowat alles wat we menen te weten over onszelf en de geschiedenis van de Homo sapiens: de ‘beschaving’ begon niet bij de uitvinding van de landbouw, steden zijn al veel vroeger ontstaan dan we dachten, mensen die vlak naast elkaar wonen willen vooral niet op elkaar lijken, wat wij vrijheid noemen heeft meer met slavernij te maken dan we durven toegeven en bier heeft alles veranderd.
Ze beschrijven ook hoe het eigenlijk de ‘nobele wilde’ Kandiaronk van de Huron/Wendat-natie in het huidige Quebec was die de Europese Verlichting aanstichtte. Volgens Wengrow en Graeber (die in 2020 overleed enkele weken nadat ze het boek hadden afgewerkt) was de wereld van de mens tussen 200.000 en 10.000 voor Christus er een “van gedurfde sociale experimenten, die veel meer leken op een carnavalsoptocht van politieke vormen, dan op de saaie abstracties van de evolutietheorie”.
Apache Magazine had het voorrecht om David Wengrow te spreken nog voor zijn boek in het Nederlands verschijnt en hij wellicht niet uit de media zal weg te branden zijn. Een primeur, als het ware.
Naast het interview met David Wengrow, lees je in het lentenummer onder meer een grafische reportage vanuit de Turnhoutse Parkwijk, een onderzoek naar het neoliberale experiment in Edegem, en een wake-upcall voor de machtigste man van België.
'Wel in staat om te handelen'
Het boek raakt vandaag een gevoelige snaar bij lezers. “Onlangs las ik een recensie waarin iemand het eenvoudige punt maakt dat mensen die vandaag op de vlucht zijn, zoals massaal veel Syriërs, of mensen die gevangen zitten in hun eigen land, zoals de Afghanen, toch de meest ingenieuze manieren bedenken om vast te houden aan hun menselijkheid", zegt Wengrow.
Wil je alle artikels in het nieuwe nummer lezen? Apache Magazine is nu te koop in een boekhandel of krantenwinkel in je buurt.
De Russen waren Oekraïne nog niet binnengevallen toen het interview plaatshad, maar wat hij vertelt over de Syriërs en de Afghanen gaat uiteraard ook op voor de Oekraïners. “Ze blijven actief als kunstenaar, ook al lopen ze grote risico’s. Als mensen dat vandaag kunnen doen in omstandigheden van extreme onderdrukking, waarom zouden we dan voetstoots moeten aannemen dat we, zoals Yuval Harari schrijft in Sapiens, vastzitten in een reeks overgangen van kooi naar kooi. Van de jagers-verzamelaars, naar de landbouwsamenleving tot de onvolmaakte wereld van vandaag.”
“Ik zie die kooien niet als ik naar de geschiedenis van de mensheid kijkt. Het is geen aangeboren menselijk instinct om te leven als een gevangene. Zelfs mensen die in een cel leven, vinden vaak ongelooflijke manieren om vrij te zijn.”
“Misschien is dat wel een van de redenen waarom ons boek zoveel mensen aanspreekt", vertelt Wengrow. “Omdat het klassieke verhaal over onze geschiedenis ons het gevoel geeft dat we nietig zijn en niet in staat om te handelen. Ons boek schrijf niks voor. Het biedt geen recepten voor een betere toekomst en het zegt niet waar we naartoe moeten gaan. Het probeert wel de ketting en de bol van je enkel te halen en te zeggen: ‘Waar je ook naartoe gaat. Deze ballast moet je niet meesleuren.’”
Een zelfhulpboek is het niet. Maar dat het helpt, dat kunnen we wel beloven.
