Dit is een gastbijdrage. Een Apache-lezer levert met dit stuk een bijdrage aan het maatschappelijk debat. De auteur schrijft in eigen naam en is verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst.

Laat scholen een plek zijn waar je jezelf kunt zijn

Helene De Donder
school Zaventem
In de ideale school kan iedereen zichzelf zijn. (© Helene De Donder)

Onlangs ging ik langs bij mijn ouders en nadat ik mijn plan voor deze opinietekst uit de doeken had gedaan, vertelde mijn mama een anekdote uit haar eigen schooltijd. Veertig jaar geleden zat zij in het zesde middelbaar. Op 1 september werd zij naar huis gestuurd omdat ze geen sokken droeg in haar sandalen en omdat ze een sjaaltje droeg in haar haar. Veertig jaar geleden ... Het is een bedroevende vaststelling dat het onderwijs al die jaren niet in staat is geweest om zichzelf te corrigeren.

Wanneer ik als leerlingbegeleider/leerkracht 's morgens aan de poort sta, doen de gesluierde meisjes hun hoofddoek uit voor ze de school binnenwandelen. Een beetje onwennig, want hun haren liggen niet goed, althans dat vinden ze zelf. Als ze de hoofddoek niet uitdoen, spreek ik hen hierover aan, omdat het een regel is bij ons op school. Zelden gemor en op den duur gaat het vanzelf.

Het lijkt alsof ze een stukje van hun identiteit achterlaten op de stoep voor de school. Kwetsbaar wandelen ze de school binnen. Sommigen van hen dragen met het warme weer een lang kleed, omdat dat frisser is, omdat ze dat mooi vinden én omdat ze zich daar gewoon goed in voelen. Ze worden nagekeken, ze worden aangesproken over de ''religieuze gewaden'', ze worden naar de directeur gestuurd.

Als ik aan de poort sta, wandelen er ook jongeren binnen in joggingpakken en naveltruitjes. Soms spreek ik iemand aan, maar langzamerhand heb ik het losgelaten. Je kan je op dit punt afvragen waarom ik het hier wel heb losgelaten. Allicht omdat het minder expliciet vermeld staat in het schoolreglement.

We verwachten dat leerlingen eenvoudige en keurige kledij dragen, aangepast aan het schoolmilieu. Een eindeloze discussie, aangezien de winst enkel te vinden is in de waarheid van de perceptie en die is mijns inziens nooit vast te leggen. De jongeren hebben die kleren 's ochtends gekozen omdat ze zich er goed in voelen, ze vinden het mooi en het stelt hen in staat om zich zo te identificeren met de groep waartoe ze graag willen behoren. Door hen te vragen om geen joggingpakken of croptops aan te doen, zetten we ze - figuurlijk weliswaar - in hun blootje.

Waar zitten we nu met het omarmen van de diversiteit en het kritisch denken? Het verbaast me zeer dat wij zo blijven vasthangen in de bekrompenheid van het onderwijs van jaren geleden. Waarom kan je op school niet gewoon dragen wat je wil? Kledij is een stuk van je identiteit. Het lijkt me essentieel in functie van je welbevinden.

Niet toevallig is dat welbevinden op zijn beurt weer essentieel voor een verbindend schoolklimaat. De basis van de preventiepiramide die ervoor kan zorgen dat er zich veel minder moeilijk gedrag zal stellen op een school. Klinkt dat niet interessant in tijden waarin klasmanagement een van de grootste uitdagingen wordt voor de leraren? De grootste uitdaging alvorens te kunnen overgaan naar de felbegeerde kennisoverdracht, het hogere doel.

Denk je dat je dat hogere doel niet kunt bereiken als er een leerling in de klas zit met een hoofddoek, of een joggingbroek of een lang kleed? Het zal in het begin misschien wat onwennig zijn, maar zouden we ondertussen niet mogen verwachten dat leraren van vandaag ruimdenkend en vernieuwend zijn, dat ze openstaan voor diversiteit.

En trouwens, hebben we er al eens over nagedacht dat we gemotiveerde leerkrachten mislopen, omdat ze geen hoofddoek mogen dragen op school? Is dat niet gek in tijden van een groot lerarentekort? Op welke manier staat het dragen van een hoofddoek de kennisoverdracht in de weg?

Zou het niet net waardevoller zijn als jongeren leren omgaan met diversiteit zonder dat we daarvoor ‘de dag van de superdiversiteit’ moeten organiseren, maar doordat het gewoon een deel van de schoolcultuur wordt? Niets gek of speciaal, maar gewoon normaal. Zoals op hogescholen en universiteiten, waar ze plots wel ruimte bieden aan religieuze en levensbeschouwelijke diversiteit, en waar ze het dragen van religieuze symbolen of kleding ineens wel kunnen respecteren.

In het diversiteitsbeleid van Katholiek Onderwijs Vlaanderen (KOV) las ik:

“Omgaan met diversiteit betekent dat je verschillen waardeert en benut. Je leert kritisch en creatief omgaan met wat eigen en wat anders is, met wat verbindt en wat onderscheidt. Zo kan een school een oefenplaats zijn voor een samenleven in een wereld gekenmerkt door diversiteit en verschil.”

Laten we het debat in de scholen op gang trekken, elke school op zijn manier met zijn specifieke context. De waarde van die debatten zal dan liggen in spreken over inclusie en diversiteit. Stop slut shaming of victim blaming, heb oog voor de rijkdom van de multiculturaliteit en maak komaf met genderongelijkheid. Ik raad iedereen daarbij aan om, heel specifiek met betrekking tot de kledingvoorschriften, te luisteren naar de podcast van Buiten de krijtlijnen waar Rinke Vanhoeck in gesprek gaat met Steffie De Baerdemaeker

Laat de scholen een veilige plek zijn waar iedereen zichzelf kan zijn.

LEES OOK
Gaston Meskens / 27-03-2024

De wereld verbeteren begint bij het onderwijs

De idee onderwijs voor wereldburgerschap vanuit een universeel curriculum voor ethische competentie.
kinderen
Hind Fraihi / 19-10-2023

Deradicaliseringscentrum krijgt fors meer hulpverzoeken van scholen

Maatschappelijke spanningen bouwen zich op in de klas. Scholen zoeken hulp in de aanpak ervan.
Kinderen met rugzak op weg naar school.
Hind Fraihi / 27-09-2023

Scholen kampen met tweekoppig radicaliseringsmonster

Scholen zitten gesandwicht tussen moslimfundamentalisme en extreemrechtse agitatie.
scholen radicalisering
1 REACTIE
Luc Dambremé11-09-2022 13:27:04
Op school mag niet alles wat kleding betreft.
Elke leerling mag geen druk oefenen om zijn eigen ( politieke, militaire, religieuse ...) keuze als klederdracht op te leggen aan zijn medescholieren voor gelijk welk motief.
Er werd in het verleden druk geoefend opdat om anvaardt te zijn je een millet vest moest aanhebben als status .
En wat met zijn keuze wat een naturist betreft ?
Luc Dambremé