De Frietbonzen
Zijn het Belgische frieten of French fries? Die discussie gaat Apache niet beslechten. Wel duiken we in de wereld van de aardappelindustrie, samen met ons Franstalig zustermagazine Médor en de Noord-Franse editie van onderzoekssite Mediacités.
In België wordt net geen 100.000 ha grond bewerkt om aardappelen te telen. Twee Noord-Franse departementen komen intussen aardig in de buurt van die oppervlakte. Dat de aardappelteelt op die plekken boomt, komt door een reeks wereldproducenten van diepvriesfriet die gevestigd zijn op de grens tussen België en Frankrijk.
De honger van hun productielijnen zorgt ervoor dat de vraag naar meer aardappelen op zijn limieten botst in Vlaanderen. Steeds wijken de frietbonzen uit naar Wallonië en Noord-Frankrijk.
De aardappelteler neemt alle risico’s in dit verhaal. Via contractteelt – overeenkomsten die de industrie met landbouwers sluit rond afname – slagen ze er nauwelijks in om uit de kosten te geraken. Risico’s voor misoogsten en bewaring liggen bij hen. Eventuele winsten kunnen maar gehaald worden door te speculeren met hun bijkomende oogst op de wispelturige markt.
De massaproductie van aardappelen weegt ook op het milieu. Telers die steeds groter worden gebruiken steeds zwaarder materiaal. Dat leidt vaak tot erosie of verdichting van de bodem. De jacht is geopend op gronden die voor één seizoen gepacht worden. Bodems dreigen daardoor uitgeput te geraken. De ziektegevoelige aardappelplant vraagt bovendien heel wat pesticiden.
De industrie bepaalt de prijzen en is de winnaar in dit hele verhaal. De verwerkers proberen ook steeds meer grip te krijgen op verschillende stappen in het productieproces.
Apache, Médor en Mediacités luisterden langs beide kanten van de taal- en landsgrenzen naar telers en experts. Harde cijfers onderbouwen de rauwe realiteit achter de goudgele friet.
In het eerste deel belichten we enkele opmerkelijke evoluties van de afgelopen jaren. We tonen ook hoe één van de grootste producenten van diepvriesfriet zijn begerige oog liet vallen op dat waar alles mee valt of staat: vruchtbare landbouwgrond.
Bij dit gezamenlijk journalistiek project hoort een website waarop de komende dagen en weken artikels van de drie media gebundeld worden. Ben je actief in de sector of wil je reageren, dan kan je ons contacteren.
Dit onderzoeksartikel kwam tot stand met de steun van het Fonds Pascal Decroos voor Bijzondere Journalistiek.