Onderzoeksjournalistiek: dood of nieuw spoor?

Redactie Apache
(Foto Mullica)
(Foto: Mullica)
(Foto Mullica)
(Foto: Mullica)

Als de eerste taak van de vierde macht het kritisch bevragen van machtsinstanties is, dan zou er in ons medialandschap een hoofdrol weggelegd moeten zijn voor onderzoeksjournalistiek. Critici wijzen er echter op dat traditionele media steeds minder investeren in onderzoeksjournalistiek. Te arbeidsintensief en dus te duur, heet het. Te gevaarlijk voor (dure) processen, te riskant om lezers of adverteerders tegen de haren in te strijken, te moeilijk in deze vluchtige tijden, … De waslijst aan verklaringen is lang.

Maar strookt dat beeld ook met de realiteit? Douglas De Coninck, sinds jaar en dag onderzoeksjournalist bij De Morgen, Eric Smit van de Nederlandse site Follow The Money en Jan Antonissen die onlangs voor Humo, nog onthullende reportages bracht over onder meer Roger Vangheluwe en Pol Van Den Driessche, praten over de uitdagingen waar ze voor staan. Is het vandaag voor onderzoeksjournalisten moeilijker of gewoon anders werken? Krijgen ze voldoende tijd en ruimte om hun werk goed en grondig te doen? Zijn ze ervan overtuigd dat onderzoeksjournalistiek niet enkel een maatschappelijke maar ook een commerciële waarde heeft?

Nieuwe media

En dan zijn er de nieuwe media. Iedereen heeft de mond vol van crowdsourcing waarbij de collectieve kracht van gemotiveerde lezers wordt gebruikt als onderzoeksjournalistieke tool. Met crowdfunding worden concrete journalistieke projecten gefinancierd en datajournalistiek lijkt ook voor onderzoeksjournalisten een nieuwe wereld te openen. Bovendien biedt internet niet alleen nieuwe kanalen en mogelijkheden, de productiekosten bedragen slechts een fractie van de productiekosten (papier, distributie, drukpers, …) voor papieren kranten en tijdschriften. Dat impliceert dat er alvast in theorie relatief veel meer geld kan geïnvesteerd worden in (onderzoeks)journalistiek.  En toch gebeurt het in het Nederlands taalgebied, bij gebrek aan een uitgebalanceerd verdienmodel nauwelijks.

Belgische en Nederlandse journalisten lijken gedoemd om met een mengeling van bewondering en afgunst naar buitenlandse voorbeelden zoals het Amerikaanse Pro Publica, het Franse Mediapart of de Britse Guardian te kijken

Belgische en Nederlandse journalisten lijken gedoemd om met een mengeling van bewondering en afgunst naar buitenlandse voorbeelden zoals het Amerikaanse Pro Publica, het Franse Mediapart of de Britse Guardian te kijken: nieuwe media  - of, in het geval van de Guardian oude media die zichzelf grondig vernieuwen- die met spraakmakend onderzoekswerk belangwekkende dossiers op tafel leggen. Allemaal zijn ze op zoek naar inkomsten, allemaal zijn ze op zoek naar betaalmodellen, maar in afwachting wordt er wel geïnvesteerd en geëxperimenteerd.

In Vlaanderen is er het Fonds Pascal Decroos dat bijzondere journalistiek en onderzoeksjournalistieke projecten stimuleert, maar de grote mediagroepen blijven, zeker online, op het vlak van investeringen zo goed als onzichtbaar. In Vlaanderen timmert Apache voorzichtig aan de weg. In Nederland is er onder meer Follow The Money dat zich vooral richt op (financiële) onderzoeksjournalistiek.

Heeft onderzoeksjournalistiek (nog) een toekomst en zo ja, waar ligt die dan? Een poging tot antwoord op 6 september.

Praktisch

Wanneer? Donderdag 6 september, van 20u30 tot 22u00.

Waar? De IJsfabriek, Lange Leemstraat 372, Antwerpen (vlak bij Berchem station).

Reserveren? Toegang gratis, wel reserveren wegens beperkt aantal plaatsen via redactie@apache.be.

Op Facebook maken we een ‘event’ aan. Deel het gerust met vrienden en kennissen.

LEES OOK
Redactie Apache / 17-11-2023

Collega-onderzoeksjournalisten bekronen Apache

Het VVOJ-Vliegwiel wordt uitzonderlijk aan de hele redactie van Apache uitgereikt.
Apache-hoofdredacteur Karl van den Broeck ontvangt het VVOJ Vliegwiel van jurylid Jeroen Trommelen.
Karl van den Broeck / 24-05-2017

Apache ontvangt 67ste Arkprijs van het Vrije Woord

Waar staat Apache voor?
Arkprijs
Karl van den Broeck / 23-02-2017

'Omdat we niet anders kunnen'

Apache viert zijn zevende verjaardag. Hoofdredacteur Karl van den Broeck over waarom we kiezen voor de 'moeilijke' weg.
Put_lowres©LisaDeveltere__MG_7320