Vrije markt bestaat niet
De aftrap was voor de in Salzburg geboren econoom Christian Felber. Hij pleit voor een nieuw en ethisch economisch model, de 'gemene-goed-economie', dat begrippen als winst en concurrentie herdenkt en streeft naar sociale gelijkheid en milieubescherming. Het huidige systeem focust op winstmaximalisatie, terwijl we naar een model moeten dat de nadruk legt op gemeengoed en samenwerking om welzijn te creëren.
Felber gaat elke lezing even op z'n hoofd staan om te illustreren dat traditionele banken het financiële systeem en de economie op z'n kop zetten. Daardoor wordt geld in plaats van een middel een einddoel.
Volgens Felber bestaat de vrije markt niet. "We denken dat hoe minder banken gereguleerd zijn, hoe beter ze functioneren", zegt de econoom. "Maar die theorie start met de illusie dat de markt buiten de overheid staat, en dat een overheid kan kiezen of ze de markt al dan niet reguleert.
De fundamentele elementen van de markt, zoals het beschermen van privaat eigendom, kredietcontracten en de banklicentie, worden steeds mogelijk gemaakt en voorzien door de staat. Daardoor bestaat een echt vrije markt eigenlijk nergens."
NewB als Belgisch initiatief
Het Belgische initiatief NewB streeft ernaar om een coöperatieve, ethische en duurzame spaarbank te worden.
Het idee van Felber slaat aan. Het nieuwe systeem wordt al toegepast in honderden organisaties en bedrijven, voornamelijk in Oostenrijk en Duitsland. Maar ook in eigen land kent Felber's idee navolging. Het Belgische initiatief NewB streeft ernaar om een coöperatieve, ethische en duurzame spaarbank te worden.
NewB, dat een volledig online bank moet worden, wil inzetten op transparantie. "Nu hebben we geen idee wat een bank doet met ons geld", zegt afgevaardigd bestuurder Tom Olinger. De bank wil garant staan dat er niets onethisch gebeurt met de centen van haar klanten.
NewB is nog in opstart. Bovendien is het lang niet zeker dat het initiatief ook effectief een bank zal worden. Daarvoor is zijn er meer kapitaal en ervaren medewerkers nodig. Binnenkort starten ze wel met verzekeringen.
Tegengewicht Finance Watch
De lezing werd mee georganiseerd door Finance Watch. De onafhankelijke organisatie wil een tegengewicht vormen tegen de sterke lobby van de financiële industrie. Algemeen Secretaris Benoît Lallemand wil pioniers zoals NewB ondersteunen en ervoor zorgen dat gefragmenteerde initiatieven elkaar vinden.
Een andere stem in het debat kwam van UA-professor Luc Van Liedekerke. Volgens de specialist in de relatie tussen economie en ethiek is er zeker innovatie in het bankwezen nodig, maar kunnen we niet zonder de traditionele banken. "We moeten het gebruikelijke systeem veranderen want op de nieuwe ethische banken is het nog erg lang wachten", aldus de professor.
Herbekijk de lezing en het gesprek dat werd gemodereerd door Annika Cayrol:
