Woensdag 6 oktober is Grace Blakeley te gast in ons Café Apache in Kunstencentrum Voo?uit. Meer info en tickets vind je op hun website.
We gaan in gesprek over de grote vraagstukken van deze tijd. Welke lessen moeten we trekken uit de pandemie? Welk alternatief is er voor een economisch systeem dat ten koste van mens en milieu eindeloze groei nastreeft? Hoe kunnen hedendaagse protestbewegingen de klimaatcrisis te lijf gaan?
Na haar studies filosofie, economie, politiek en Afrikaanse studies in Oxford, ging Grace Blakeley (°1993) aan de slag bij de progressieve denktank Institute of Public Policy Research. Haar doorwrochte en zeer uitgesproken artikels in The New Statesman maakten van haar een regelmatige gast in talkshows op de BBC.
Vandaag is ze een prominent lid van de redactie van Tribune, het onafhankelijke socialistische magazine dat zijn wortels heeft in de jaren 30 van de vorige eeuw en dat zich de laatste jaren aan de kant van de voormalige Labour-leider Jeremy Corbyn schaarde. Een aanrader is haar podcast A World To Win, waarin ze vooral gelijkgestemde opiniemakers, onderzoekers en politici opvoert. De titel is meteen ook een programmaverklaring. Deze vrouw wil de wereld veranderen.
In 2019 beschreef Blakeley in haar boek Stolen de desastreuze gevolgen van het financiële kapitalisme op de economie en het klimaat. Naast een analyse van de geschiedenis van het Britse kapitalisme (met Margaret Thatcher én Tony Blair in een hoofdrol) schetst ze ook een stappenplan om het kapitalisme te vervangen door een systeem dat de winsten van een groene groei eerlijker verdeelt. In dat opzicht lijkt het boek op Another Now van Yanis Varoufakis (zie ook Apache Magazine #1), al deed de Griekse ex-minister meer moeite om zijn boodschap in een didactische roman te gieten. Blakeley is een bolleboos en dat merk je op elke pagina.
Haar nieuwste boek heet The Corona Crash en heeft een groot ‘Had-ik-het-niet-voorspeld?’-gehalte. De systeemfouten in het financiële kapitalisme, die leidden tot de kredietcrisis maar die daarna genegeerd werden, zijn door de coronacrisis nog meer zichtbaar geworden. De nood aan een totale omwenteling is volgens Blakeley “een no brainer” geworden. Het oude systeem moet op de schop. Reden genoeg om, Zoom-gewijs, door te bomen met een van de meest strijdlustige linkse intellectuelen van vandaag.
Wereld op zijn kop
“We kunnen er niet langer omheen”, zegt Blakeley. “Ik denk dat we meer en meer in een wereld leven waarin het kapitalisme niet langer kan zorgen voor stijgende welvaart voor de meerderheid van de mensen. Het systeem staat ook in de weg van een aantal andere doelen, zoals meer vrijheid, die we willen verwezenlijken.” Ze wijst op de lage groei, de lage productiviteitsstijgingen en de toenemende ongelijkheid. “Ook in het rijke Noorden wordt duidelijk dat wat ouders vandaag aan hun kinderen beloven, niet langer steekhoudt. Veel studeren en hard werken garandeert niet langer dat je een comfortabel leven zal leiden of een eigen huis zal kunnen kopen. Veel jonge mensen van mijn generatie geloven niet dat dit voor hen is weggelegd. Ze kunnen niet aan de toekomst denken: ze zijn veel te veel bezig met simpelweg overleven.”
De financialisering van de economie heeft de wereld op z’n kop gezet. Vroeger plaatsten gezinnen hun spaargeld op de bank en met dat geld werden leningen verstrekt aan mensen of bedrijven die wilden investeren. Nu leven steeds meer mensen en bedrijven op krediet. De reële economie is helemaal losgekoppeld van de financiële markten. Volgens haar zit het kapitalisme met een probleem: “Hoe kun je mensen ervan overtuigen dat kapitalisme goed is, als jongeren nooit in staat zullen zijn om een kapitaaltje op te bouwen?”
De coronapandemie heeft de wereld veranderd. Maatregelen die enkele maanden geleden nog utopisch leken, worden nu bijna wereldwijd doorgevoerd: massale overheidsinvesteringen, steun aan werklozen en noodlijdende bedrijven, belastingverhogingen voor de grootverdieners en voor de bedrijven.
Toch waarschuwt Blakeley haar linkse vrienden voor te veel optimisme. “De toekomst zal geen socialistisch nirvana zijn”, zegt ze. “Er is een goede reden waarom overheden nu zo kwistig met geld smijten: het is de enige manier om het kapitalisme overeind te houden.” Bedrijven kunnen uit hun kernactiviteiten al lang niet meer de nodige groei om hun aandeelhouders tevreden te houden of om gezond te blijven en te investeren in innovatie. “Daarom wordt massaal geld gepompt in financiële producten en in vastgoed. Dat doet de beurskoersen en de prijs van huizen stijgen. In landen als de Verenigde Staten, Groot-Brittannië en Japan, en eigenlijk in steeds meer westerse landen, is een huis niet langer betaalbaar voor gezinnen met een modaal inkomen. Er groeit daarbij vooral een kloof tussen jongeren en de generatie van hun ouders en grootouders.”
Blakeley doorprikt het fabeltje dat het geld dat nu al meer dan een decennium in de economie wordt gepompt, gebruikt wordt om te investeren en jobs te creëren. “Bedrijven kopen hun eigen aandelen op en nemen andere bedrijven over. Consumenten worden aangespoord om op (goedkoop) krediet te consumeren. De ratio achter de zogenaamde ‘quantitative easing’ (massale geldcreatie door centrale banken) is altijd geweest dat de commerciële banken geholpen moesten worden om krediet te verschaffen aan ondernemingen."
"Maar dat klopt niet. Zelfs na de financiële crisis hadden de banken geld genoeg om op eigen kracht krediet te verschaffen. Het probleem is dat ze dat helemaal niet willen doen. De groei in de reële economie is zo ondermaats dat ze vrezen dat veel bedrijven het uiteindelijk niet zullen halen en overkop zullen gaan. Het geld wordt niet gebruikt waarvoor het bedoeld is, maar om aandelen en andere financiële ‘producten’ en vastgoed te kopen.”
Doorstart voor gehavend systeem
Blakeley is niet echt optimistisch over de toekomst na de pandemie. Ze vreest dat we naar een K-vormig herstel zullen gaan, waarbij een groep (mensen en landen) opnieuw zal aanknopen bij de huidige economie met een sterke groei, en een andere groep verder in een recessie zal belanden. Een pijl naar boven en een naar beneden, tegelijkertijd.
“De kloof loopt dwars door alle landen heen, het is dus niet alleen kwestie van rijke landen in het Noorden en arme landen in het Zuiden. Veel mensen in het rijke Noorden hebben tijdens de pandemie thuis kunnen werken. Ze hebben enorm veel kunnen sparen omdat ze weinig geconsumeerd hebben. Daarnaast heeft een hele grote groep mensen zijn job verloren of zal ze die verliezen. Wanneer de overheidssteun wegvalt, dreigen zij in de armoede terecht te komen. Ze zullen hun huur niet kunnen betalen en spaargeld hebben ze niet.”
“Uit studies blijkt dat de helft van de bedrijven in Groot-Brittannië die overheidssteun kregen tijdens de crisis, overkop zullen gaan na de pandemie. We zullen nog een grotere marktconcentratie krijgen en er zullen meer monopolies komen; een kleine groep machtige en rijke bedrijven zullen profiteren van het verdwijnen van een grote groep kleine concurrenten.”
De grote uitdaging wordt volgens Blakeley dat we een antwoord moeten vinden op de vraag hoe we de economische groei die na de pandemie komt, duurzaam kunnen maken. “Als we verdergaan met het louter stimuleren van consumptie om de groei op peil te houden, dan hebben we niets geleerd uit de crisis. Dan zullen er niet meer jobs gecreëerd worden, zal er geen transitie zijn naar een koolstofvrije economie en zal er geen stijging van de productiviteit zijn.”
En dan is er het fenomeen Joe Biden. De Amerikaanse president heeft in de eerste maanden van zijn mandaat een hele reeks maatregelen afgekondigd die de basis zouden kunnen zijn van een radicale koerswijziging. Investeringen in een New Green Deal en in infrastructuur, de invoering van een vorm van kinderbijslag, en hogere belastingen voor de rijken en de bedrijven.
Grace Blakeley staat er met veel belangstelling én instemming naar te kijken, maar blijft voorzichtig. “Ik verwachtte niet dat hij zo ver zou willen gaan, maar veel keuze heeft hij niet. De VS zit al zo lang in een periode van lage groei, lage lonen en weinig investeringen. De infrastructuur van het land is sterk verouderd, de klimaatverandering is niet langer te ontkennen. Het was voor iedereen, ook voor de Republikeinen, duidelijk dat er iets moest gebeuren. De rechterzijde laat Biden zijn gang gaan omdat ze niet bang is dat hij daarmee de arbeidersbeweging sterker zal maken. Het aantal Amerikanen dat aangesloten is bij een vakbond is erg laag. De maatregelen zorgen er wel voor dat minder mensen in extreme armoede moeten leven en dat zorgt ook voor minder spanningen in de samenleving.”
Blakeley vreest dat het allemaal te traag en te weinig zal zijn. “Ik betwijfel of deze injectie van overheidsgeld in het systeem uiteindelijk ook zal leiden tot hogere lonen, een betere sociale zekerheid en een radicale transitie die de klimaatopwarming kan stoppen. Ik vrees dat de maatregelen enkel moeten dienen om het gehavende systeem een doorstart te kunnen laten maken.”
Eurosceptisch
Mogen we dan enig heil van Europa verwachten? Grace Blakeley loopt niet hoog op met de Europese gedachte. “Ik ben altijd al vrij eurosceptisch geweest”, zegt ze. Al heeft ze over de Brexit wel gemengde gevoelens. Ze reageert eerst op de vaststelling dat Labour eigenlijk nooit echt tegengas gegeven heeft tegen de ‘Leave’-campagne die uiteindelijk Boris Johnson aan de macht heeft gebracht.
“We voerden campagne voor Jeremy Corbyn en die maakte een reële kans om eerste minister te worden. Maar dat zou onmogelijk zijn als Labour een pro-Europese campagne zou voeren. In Groot-Brittannië hebben we een kiessysteem dat gebaseerd is op districten en het meerderheidsstelsel. Wie het meeste stemmen haalt in een bepaald gebied, krijgt de parlementszetel. We zagen dat in de gebieden die traditioneel Labour stemden de anti-Europese gevoelens het hevigst waren. We geloofden niet dat we in de steden, waar veel meer pro-Europese kiezers wonen, genoeg stemmen zouden kunnen halen om dat verlies goed te maken.”
Blakeley haalt ook meer fundamentele argumenten boven om haar kritiek op Europa te staven. “Het hele Europese project is toch nog steeds erg neoliberaal. Dat zou het voor Groot-Brittannië erg moeilijk maken om een links beleid te voeren. Als wij beperkingen zouden opleggen aan het vrij verkeer van kapitaal, dan zouden we door Europa worden teruggefloten. We willen ook een nieuwe publieke investeringsbank opzetten om te investeren in die gebieden in het land die achterop blijven. Dat zou al meteen beschouwd worden als ongeoorloofde staatssteun. En ook de manier waarop de Europese Unie de Griekse crisis heeft aangepakt, is niet bepaald geruststellend.”
Groot-Brittannië heeft zich de Brexit nog niet beklaagd. Omdat het land op eigen houtje zijn vaccinatiestrategie kon uitstippelen, kon het de bevolking veel sneller beschermen. “Dit raakt natuurlijk aan het hart van het Europese probleem. Is Europa een echte ‘staat’ of is het een verzameling van staten die beslissen bepaalde zaken samen te doen? Wij moesten geen rekening houden met al die gevoeligheden. We hadden een vaccin dat met publieke middelen was ontwikkeld (AstraZeneca ontwikkelde samen met Oxford University een vaccin, red.) en de overheid centraliseerde zowel het onderzoek, de ontwikkeling en de aankoop van het vaccin. Dat was gewoon veel eenvoudiger dan te wachten op Europa dat veel te lang talmde en zich liet intimideren door Big Pharma.”
Haar betoog verdient een beetje tegengas, want de gevolgen van de Brexit zijn nog onduidelijk. Zal het land een belastingparadijs worden of heeft Joe Biden dat nu onmogelijk gemaakt door in te zetten op de (internationale) strijd tegen belastingontduiking? Hoe zullen de Noord-Ieren reageren? Want er is opnieuw geweld in de straten van Belfast. En wat als Schotland kiest voor onafhankelijkheid?
Blakeley is niet onder de indruk: “Europa kijkt nu nagelbijtend naar wat er bij ons zal gebeuren. De Britse economie heeft nog niet echt te lijden onder de Brexit. Het handelsakkoord is nog niet rond. Als de Brexit geen economisch bloedbad aanricht, dan zou dat andere lidstaten ook wel eens kunnen inspireren en hen ertoe aanzetten om uit de Unie te stappen. Griekenland en Italië hebben altijd te horen gekregen dat ze niet zonder de euro zouden kunnen. Je mag niet vergeten dat de Brexit er kwam na de bijna-Grexit. De Brexit is een groot gevaar voor de integriteit van de Europese Unie.”
Blakeley is ook niet meteen onder de indruk van de maatregelen die ‘Brussel’ heeft genomen om de economie nieuw leven in te blazen en de groene transitie in te zetten. “Het Amerikaanse steunpakket is veel groter.”
Toch is er iets veranderd. “Er is een toenemend besef dat de race to the bottom die we gezien hebben inzake fiscaliteit voorbij is. Er is een sterke wil om bijvoorbeeld de grote technologiebedrijven echt te gaan belasten. Ik weet niet of dat zal lukken, maar dat grote bedrijven hun deel moeten betalen is iets wat nu algemeen aanvaard is. Het neoliberale dogma dat de belastingen laag moeten zijn en dat het niet verkeerd is om belastingen te ontwijken, krijgt steeds meer tegenwind. Zelfs in Groot-Brittannië wordt gesproken over het verhogen van de belastingen voor bedrijven. Het valt nog te bezien hoeveel achterpoortjes in de wet zullen zitten.”
Rumoer op straat
In haar boek pleit Grace Blakeley voor meer controle op de economie. Ze stelt vast dat we eigenlijk al in een door de overheid gecontroleerde economie leven. Het zijn de centrale banken die door hun geldpomp de balansen van de bedrijven uit het rood houden. Overheden pompen geld in luchtvaartmaatschappijen of nationaliseren ze zelf. Is dat een gezonde strategie?
“In sommige sectoren is het belangrijk dat de overheid opnieuw een meer centrale rol speelt. Maar er moeten ook veel meer bedrijven komen die niet gedreven zijn door de honger naar winst, maar die een maatschappelijke rol willen opnemen. In deze bedrijven zijn burgers de eigenaars. Daarom moet de arbeidersbeweging opnieuw sterker worden. Zonder sterke vakbonden mogen we alle dromen voor een economie die ten dienste staat van de samenleving opbergen."
"De arbeidersbeweging is de voorbije dertig jaar in elkaar gestuikt. Dat komt omdat het aandeel van loontrekkenden in de economie stagneert en omdat mensen eigenaars geworden zijn en vaak leven van hun investeringen in vastgoed of op de beurs. In Groot-Brittannië hebben veel mensen zonder job wel een bouwvallige woning gekocht en verbouwd. Die verkopen ze dan met een beetje winst en daarna herhalen ze die hele operatie een keer of vijf. Zo kunnen ze op termijn voldoende geld verdienen om een huis te kopen en misschien nog eentje te verhuren.”
Blakeley onderstreept behalve het belang van de arbeidersbeweging ook dat van straatprotest. “Bewegingen zoals Extinction Rebellion, Youth for Climate, de #Metoo-beweging en Black Lives Matter zijn zeer belangrijk. Zij organiseren het verzet en ze tonen aan dat het wel degelijk mogelijk is om dingen in beweging te zetten door een grote groep mensen samen te brengen. Enkel op die manier zullen we ooit iets fundamenteels kunnen veranderen. We moeten het idee dat er geen alternatief is uit alle macht bekampen. Het wordt interessant wanneer mensen zien dat politici als Bernie Sanders en Jeremy Corbyn ook echt electoraal gewicht in de schaal kunnen werpen.”
Optimism is a moral duty, maar toch gaapt in de progressieve beweging een kloof tussen de klassieke arbeidersbeweging en meer identitaire bewegingen. Veel socialistische partijen gaan niet voluit in de strijd tegen klimaatopwarming omdat hun kiezers vrezen dat ze de factuur voor de transitie moeten betalen.
“Er is toch vooruitgang te merken. In Groot-Brittannië sloot Labour al in 2019 een overeenkomst met de grote vakbonden en de milieubeweging om een New Green Deal op tafel te leggen. In de Verenigde Staten zijn er vakbonden uit de olie-industrie die zelf een ecologische ommezwaai eisen. Ze willen een transitie waarbij er nieuwe jobs gecreëerd worden. In Europa rekenen de vakbonden meer op de overheid om hun eisen in te willigen. Ze hebben die alliantie met de klimaatactivisten of Black Lives Matter niet nodig. Maar de overheid zal die nieuwe jobs niet creëren.”
Net als Mike Davis (zie Apache Magazine #2) gelooft Grace Blakeley ook in wat antropoloog en activist David Graeber, de drijvende kracht achter Occupy Wall Street die vorig jaar overleed, de “revolt of the caring class” noemde: de opstand van de verzorgende klasse.
“Verplegers en verpleegsters hebben tijdens de pandemie in de frontlijn gestaan. Het is een categorie van werknemers die erg divers is: veel vrouwen en ook veel mensen met een andere origine. Zij veranderen ons begrip van wat traditioneel ‘de arbeidersklasse’ wordt genoemd. Als je het op wereldschaal bekijkt, dan zitten ‘de arbeiders’ vandaag in ‘het Zuiden’. Zij produceren de goederen die wij consumeren en zij zijn niet beschermd door onze arbeidswetten. Daarom moet de arbeidersbeweging per definitie een internationale beweging zijn.”
“De belangrijkste uitdaging voor de linkerzijde is niet om in de regering te geraken, maar wel om opnieuw macht op te bouwen in de samenleving: op de werkvloer, in het middenveld. De verschillende activisten die we nu op straat zien komen, kennen elkaar niet. Bernie Sanders heeft geprobeerd om ze samen te brengen. Dat had veel succes. Je ziet nu in de VS opnieuw socialistische verkozenen in de parlementen."
"Je bouwt de arbeidersbeweging niet op door opnieuw naar de mijnen of de staalfabrieken te gaan. Die arbeiders zijn meestal al aangesloten bij een vakbond. Je moet naar de verplegers, de winkelbedienden, de freelancers, de koeriers gaan. Zij zullen het ook na de pandemie het hardst te verduren krijgen.”
George Orwell
Als publicist voelt Grace Blakeley zich als een vis in het water bij Tribune. Ze treedt in de voetsporen van illustere auteurs en opiniemakers als George Orwell en Rhys Davies. Ze gelooft vurig in het belang van publicaties-met-een-smoel. Een linkse smoel in dit geval.
“Dat Jeremy Corbyn het uiteindelijk niet gehaald heeft, is uiteraard het gevolg van de vijandige houding van de Britse media. Toch is dat geen eenduidig verhaal. Toen hij Labour leidde kwamen veel meer links-progressieve stemmen aan bod in de mainstream. Ik word bijvoorbeeld vaak uitgenodigd bij de BBC. Je ziet in de media meer mensen die ijveren voor een links alternatief.”
“Steeds meer mensen hebben hun buik vol van de oppervlakkige en commerciële media die alleen maar jagen op clicks en lezersprofielen. De mensen smachten naar doorwrochte analyses, diepgaande reportages en onderzoeksjournalistiek. En dat is nu net iets waar linkse media altijd goed in zijn geweest.”
Zelf is ze een groot voorstander van een hybride model: een betalend magazine dat voor een groot stuk de nieuwssite sponsort zodat mensen ook gratis toegang krijgen tot een deel van de kwaliteitsjournalistiek achter de betaalmuur. “Belangrijk is dat de organisaties die ijveren voor verandering – vakbonden, milieubeweging, vrouwenbeweging, Black Lives Matter – die media mee ondersteunen.”
Grace Blakeley werkt momenteel aan een boek over de kapitalistische planeconomie. Een verrassend concept, want planeconomie wordt bijna uitsluitend met communisme geassocieerd. “Voor mij is het duidelijk: we leven op dit moment in een planeconomie. Alleen gebeurt die planning niet door de regering of door het parlement, maar door centrale banken en financiële instellingen. We moeten dat systeem dringend grondig democratiseren.”
Dit interview verscheen eerst in het zomernummer van Apache Magazine. Vind een verkooppunt in je buurt of neem een abonnement.
Dat van die planeconomie kan heel inspirerend zijn. Von Hayek verweet de planeconomie vd Sovjet-Unie destijds dat haar bureaucratie niet over de middelen beschikte om de nodige gegevens en statistieken te verzamelen. Dat bleek terecht. Maar anno 2021 is het vrij simpel om data te verzamelen dank zij de Big Data databanken die ook onderling gemakkelijk gekruist kunnen worden.
Een iets begrijp ik niet: Blakeley pleit voor een economie die niet louter op consumptie is gestoeld. Maar anderzijds wel voor hogere productiviteit, hogere lonen, etc. Dat betekent toch meer consumptie? Met belastingen kan je collectieve “consumptie” verhogen: infrastructuurwerken, onderwijs, gezondheidszorg etc. Maar hogere lonen zetten zich om in individuele consumptie. Ontgaat me hier iets?
Ik kijk echt uit naar de dag dat die economische principes vrij van ideologie kunnen besproken worden.
Haar boek is desondanks een aanrader en inderdaad erg in de lijn van Varoufakis.
citaat over brexit:
"... We zagen dat in de gebieden die traditioneel Labour stemden de anti-Europese gevoelens het hevigst waren. We geloofden niet dat we in de steden, waar veel meer pro-Europese kiezers wonen, genoeg stemmen zouden kunnen halen om dat verlies goed te maken. ..."
wat zegt dit over labour? hoe komt het dat 'de arbeiders in de oude industriegebieden' fel tegen de eu-gedachte zijn en laatst op boris johnson gestemd hebben?
wie heeft de illusie gevoed dat groot-brittannië haar oude plaats in het centrum van het britse gemenebest opnieuw kan verzilveren als ze uit de eu zouden stappen?
in het interview nauwelijks een woord over thatcher en haar prominente rol in het beschadigen van de eu-gedachte ('i want my money back!'), het breken van de macht van de 'oude' trade unions en de invloed die haar regering had bij de doorbraak van het neo-liberalisme in europa en de rest van de wereld (beschermde de 'neo-liberale' dictator pinochet tegen gerechtelijke stappen).
thatcher liet daar absoluut geen onduidelijkheid over bestaan en was tegen het overdragen van 'bevoegdheden' van de nationale staten naar het europese niveau, telkens als dat aan de orde kwam.
deze lijn is steeds doorgezet door haar opvolgers en volgens mij ook door boris johnson. dat hoor je ook in zijn retoriek, vind ik.
labour is door de jaren steeds verdeeld geweest over de europese eenwording, en het is me niet duidelijk waarom dit altijd zo gebleven is, want dat is één van de redenen waarom ze nu al jaren in de oppositie 'verkeren'.
in het artikel over grace blakeley wordt dat niet duidelijk gemaakt. wel integendeel: “Ik ben altijd al vrij eurosceptisch geweest”.
kennelijk ziet ze de splinter in de ogen van de eu, en niet de balk in de ogen van groot-brittannië (“Het hele Europese project is toch nog steeds erg neoliberaal. Dat zou het voor Groot-Brittannië erg moeilijk maken om een links beleid te voeren. ...").
haar visie op de feiten is niet de mijne. ik geloof ook niet in de kracht van labour om zichzelf aan de haren uit het neoliberale moeras te trekken. het districtenstelsel is daarbij nog een extra hinderpaal.
Uw opmerkingen zijn dus niet te betrekken op de positie van Blakeley, waar zij zeker een punt heeft dat Brexit meer overheidssteun mogelijk maakt in Groot-Brittannië.
Het is al moeilijk om met drie overeen te komen. Met zes was dat nog moeilijker en met 28 werd dat onmogelijk. Sindsdien denk ik dat we een groot Europa kunnen vergeten. Buiten het vochtgehalte in de kippen, of de kromming van komkommers en meer dergelijke zaken , zal Europa nooit het niveau van een grootmacht halen. Gewoon omdat elk van die, nu 27, staten de boel kan blokkeren. Men ziet hoe Hongarije lustig leeft zoals het wil en vierkantig zijn voeten veegt aan Europa, behalve om te innen. Idioot genoeg komt er wel ernstige reactie op een eerder onredelijke maar dan nog vrij onschuldige wet, maar niet op de jarenlange oplichting van Europese gelden.
Wat de banken betreft ben ik dezelfde mening als Blakeley toegedaan. Te veel wordt nu gericht op beleggen en veel te weinig op ontwikkelen. Ook de minder bemiddelden hebben daar een gemakkelijk bron van inkomsten gevonden en willen die niet graag meer afgeven. Dus winstverhoging bij de grote ondernemingen is ook bij de middenklasse het Amen in de economische kerk geworden. Dat zijn potentiële linksen die echter nu ook wel wat schrik hebben van links.
Een andere gesel van de huidige maatschappij is dat het voordelig resultaat van de robotisering volledig naar de ondernemingen gaan en voor de werkenden enkel ontslagen met zich brengt. Eigenlijk zou het redelijker zijn dat de werkenden in de onderneming vanaf dan maar vier of zelfs maar drie dagen, per week zouden moeten werken. Maar ook hier al het voordeel naar rechts en het nadeel naar links.
Duidelijk is ook dat het kiessysteem in het UK en de USA weinig democratisch zijn. Dat is in Europa zeker een stuk waardevoller.
Ook het sociaal systeem kan nog verbeterd worden, maar daar is geld voor nodig. Dat geld is te halen waar het is, maar dan dienen wel eerst gevaarlijke bewegingen geneutraliseerd te worden, namelijk de lobbyisten, een nieuwe vorm van intimidatie. Gekoppeld aan een systeem van "als ik dit, dan jij dat" werkt dat nog prima, mar enkel voor de machtigen.
Nog een vraag die mij kwelt is: Waarom dienen vliegtuigmaatschappijen gesubsidieerd te worden. Waarom wordt daar niet ales betaald door diegenen die het nuttig vinden en het gebruiken ?
Zal het boek lezen, maar ergens heb ik het gevoel dat het boek "Another now" van Yanis Varoufakis, meer door ervaring gefundeerde argumenten en theorieën zou kunnen uiteen zetten, dan het misschien wel wat overdreven "buikgevoel" van Blakeley. Maar ik wil het toch wel lezen alvorens mijn mening definitief te vormen.
Raoul Delveaux