Deze regering is uiteraard niet van zin om de 9,2 miljard helemaal in haar eigen legislatuur uit te geven. Toekomstige regeringen zullen mee betalen aan het investeringsplan dat loopt van 2019 tot 2030. Maar waar moet het geld hiervoor vandaan komen? Van de economische groei, aldus Minister Vandeput.
Meerdere commentaren hebben al aangegeven dat deze regering risico’s neemt door te rekenen op zoiets fragiel en onvoorspelbaar als economische groei. Maar wat als de economische groei een boekhoudkundig duwtje in de rug zou kunnen krijgen door juist te investeren in militaire systemen? De nieuwste Europese begrotings- en boekhoudregels lijken hier een sinister handje toe te steken.
In september 2014 ging het ESR 2010 van kracht ter vervanging van het ESR 1995. Het ESR is een boekhoudkundig systeem van de EU om o.a. het bruto binnenlands product (bbp) en de overheidsrekeningen van de lidstaten te berekenen. Door een nieuwe regel moeten overheden hun uitgaven voor militaire wapensystemen voortaan boeken als bruto-investeringen in vaste activa en niet langer als intermediair verbruik. Volgens de Nationale Bank en het Instituut voor de Nationale Rekeningen leidt dit tot een verhoging van het bbp-peil.
Het militaire investeringsplan van de regering krijgt zo een nieuwe betekenis. Want waar zal de verwachte bbp-groei vandaan komen om deze militaire uitgaven te financieren? Blijkbaar voor een deel van deze militaire uitgaven zelf! Voor regeringen in financiële moeilijkheden loont het om hun economische prestaties cijfermatig en boekhoudkundig op te smukken door de militaire uitgaven fors te verhogen. De Europese boekhoudregels bevoordelen bijgevolg sterk de militaire industrie ten koste van andere publieke investeringen.
Hebben hogere militaire uitgaven dan geen reëel effect op de bbp-groei? Lobbygroepen van de Belgische militaire industrie spreken over een minimale return on investment van zeker 100%. Volgens de Amerikaanse econoom Joseph Stiglitz is de militaire industrie echter gespecialiseerd in “rent seeking”. Kort samengevat: de militaire industrie eigent zich via subsidies en overheidsbestellingen een groter deel toe van de nationale rijkdom dan zij eigenlijk helpt voortbrengen.
Van overmatig gesubsidieerde zonnepanelen voor bedrijven (géén Turteltaks voor hen) tot megadeals met GDF Suez en het niet willen terugvorderen van 700 miljoen aan onrechtmatige belastingvoordelen. Het zijn allemaal voorbeelden van hoe de Vlaamse en federale regering “rent seeking” stimuleren in plaats van uitroeien. Ondertussen zien gezinnen hun facturen stijgen. Cruciale publieke investeringen in onderwijs, openbaar vervoer en technologische innovatie blijven uit. Nochtans zijn het dit soort investeringen die in het verleden de economie efficiënter maakten, groei voortbrachten en sociale herverdeling toelieten. Het zal andere Europese begrotingsregels en heel wat politieke wil vergen om deze draad terug op te pikken.
